Blue Monday: dlaczego o zdrowie psychiczne warto dbać przez cały rok?

Zdrowie psychiczne jest jednym z kluczowych aspektów dobrostanu człowieka, szczególnie w obliczu współczesnych wyzwań cywilizacyjnych. W ostatnich latach coraz większą uwagę zwraca się na wpływ czynników sezonowych i środowiskowych na kondycję psychiczną jednostki. Zimą, gdy dni są krótsze, a ekspozycja na światło słoneczne ograniczona, wiele osób doświadcza obniżenia nastroju, zmęczenia i spadku energii. W tym kontekście pojawiło się pojęcie „Blue Monday”, określane mianem najbardziej depresyjnego dnia w roku.

Termin ten został wprowadzony w 2005 roku przez brytyjskiego psychologa Cliffa Arnalla, który opracował wzór matematyczny, mający na celu wskazanie dnia o najniższym poziomie dobrostanu psychicznego. Według Arnalla, trzeci poniedziałek stycznia to moment, kiedy połączenie czynników takich jak pogoda, zadłużenie, brak motywacji czy niedotrzymane postanowienia noworoczne najdotkliwiej wpływa na samopoczucie ludzi. Pomimo tego, że koncepcja „Blue Monday” szybko zdobyła popularność w mediach i stała się częścią kampanii marketingowych, spotkała się również z krytyką środowiska naukowego. Wzór Arnalla został uznany za pseudonaukowy, oparty na arbitralnych i niemierzalnych założeniach.

Choć „Blue Monday” nie ma solidnych podstaw naukowych, stanowi interesujący punkt wyjścia do analizy sezonowych wahań nastroju oraz strategii wspierania zdrowia psychicznego. Daje również okazję do podjęcia dyskusji na temat długofalowego dbania o dobrostan psychiczny, który wymaga świadomych i konsekwentnych działań przez cały rok.

Więcej o zimowym obniżeniu nastroju: https://donatakurpas.pl/zimowa-depresja-czy-swiateczne-zmeczenie-roznice/

Geneza i krytyka „Blue Monday”

Geneza i krytyka „Blue Monday”

Pojęcie „Blue Monday” zostało wprowadzone w 2005 roku przez brytyjskiego psychologa Cliffa Arnalla. Autor tego terminu, w ramach współpracy z firmą turystyczną Sky Travel, opracował wzór matematyczny mający wskazać najbardziej depresyjny dzień w roku. W algorytmie Arnall uwzględnił takie zmienne jak pogoda, poziom zadłużenia, czas, jaki minął od świąt Bożego Narodzenia, brak motywacji do działania, a także poczucie konieczności realizacji postanowień noworocznych. Według Arnalla, wszystkie te czynniki osiągają swoje kulminacyjne wartości w trzeci poniedziałek stycznia, co czyni ten dzień szczególnie trudnym emocjonalnie dla większości ludzi.

Pomimo medialnej popularności, koncepcja „Blue Monday” spotkała się z szeroką krytyką w środowisku naukowym. Wzór Arnalla został uznany za pseudonaukowy, ponieważ bazował na arbitralnych założeniach i niemierzalnych czynnikach, takich jak „poziom motywacji” czy „czas potrzebny na realizację postanowień”. Brak dowodów empirycznych oraz zastosowania rzetelnych metodologii badawczych dodatkowo podważyły wiarygodność tej teorii. Zamiast być solidną analizą naukową, „Blue Monday” stał się elementem strategii marketingowej, mającej na celu promowanie ofert turystycznych w okresie zimowym.

Rola mediów w popularyzacji „Blue Monday” była kluczowa. Sensacyjność i łatwość przekazu tego terminu sprawiły, że zyskał on szerokie uznanie, mimo że jego podstawy były wątpliwe. Media nie tylko przyczyniły się do umocnienia tego pojęcia w świadomości społecznej, ale również wpłynęły na sposób, w jaki społeczeństwo postrzega zdrowie psychiczne. Koncentracja na jednym „najbardziej depresyjnym dniu” odciąga uwagę od rzeczywistych problemów związanych z dobrostanem psychicznym, które wymagają długofalowego podejścia i stałej uwagi.

Więcej o emocjach: https://donatakurpas.pl/category/emocje/

3.	Sezonowe zmiany nastroju: naukowe spojrzenie

Sezonowe zmiany nastroju: naukowe spojrzenie

Sezonowe zmiany nastroju są zjawiskiem dobrze udokumentowanym w literaturze naukowej. Jedną z najczęściej omawianych jednostek chorobowych związanych z tym problemem jest Seasonal Affective Disorder (SAD), znane również jako depresja sezonowa. SAD to podtyp depresji, który występuje głównie w okresie jesienno-zimowym. Szacuje się, że dotyka od 1% do 10% populacji w zależności od szerokości geograficznej, przy czym kobiety są bardziej narażone na rozwój tego zaburzenia niż mężczyźni. Charakterystyczne objawy SAD obejmują: obniżony nastrój, zmniejszoną energię i motywację, zwiększone zapotrzebowanie na sen (hipersomnia), nadmierne spożycie węglowodanów, prowadzące do przyrostu masy ciała, trudności z koncentracją.

Biologiczne podstawy i czynniki ryzyka

SAD jest związane z zaburzeniem funkcjonowania zegara biologicznego, czyli rytmu okołodobowego, który reguluje procesy fizjologiczne i psychiczne w organizmie. W okresie zimowym, kiedy dostęp do światła dziennego jest ograniczony, dochodzi do deregulacji poziomu melatoniny, hormonu odpowiedzialnego za sen. Nadmierna produkcja melatoniny może powodować senność i zmęczenie w ciągu dnia. Jednocześnie niski poziom serotoniny, neuroprzekaźnika wpływającego na nastrój, może prowadzić do pogorszenia samopoczucia i depresji.

Rola światła dziennego i metody leczenia

Światło dzienne odgrywa kluczową rolę w regulacji zegara biologicznego. Fototerapia, czyli ekspozycja na sztuczne światło o wysokiej intensywności (10 000 luksów), jest jednym z najskuteczniejszych sposobów leczenia SAD. Regularne korzystanie z lamp do terapii świetlnej pomaga w stabilizacji poziomów melatoniny i serotoniny, co poprawia nastrój i energię.

Alternatywne metody leczenia, takie jak joga, medytacja czy aromaterapia, mogą być dodatkowym wsparciem. Ćwiczenia relaksacyjne i techniki uważności pomagają w redukcji stresu i poprawie ogólnego dobrostanu psychicznego, co jest szczególnie istotne w okresie zimowym.

Związek zdrowia fizycznego z psychicznym

Sezonowe schorzenia fizyczne, takie jak infekcje dróg oddechowych, również mogą wpływać na zdrowie psychiczne. Osłabiony układ odpornościowy i poczucie fizycznego dyskomfortu często prowadzą do obniżenia nastroju i pogorszenia samopoczucia. Dlatego dbanie o zdrowie fizyczne, w tym regularna aktywność fizyczna i odpowiednia dieta, jest nieodłącznym elementem wspierania dobrostanu psychicznego.

Sezonowe zmiany nastroju wynikają z kompleksowego oddziaływania czynników biologicznych, środowiskowych i psychospołecznych. Zrozumienie tych mechanizmów oraz wdrażanie skutecznych strategii leczenia i prewencji może znacząco poprawić jakość życia w miesiącach zimowych.

Więcej o depresji: https://donatakurpas.pl/depresja-przyczyny-objawy-leczenie/

Psychospołeczne czynniki obniżenia nastroju w zimie

Psychospołeczne czynniki obniżenia nastroju w zimie

Zimowe miesiące, poza czynnikami biologicznymi, są także okresem wzmożonych wyzwań psychospołecznych, które mogą negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne. Szczególną uwagę należy zwrócić na stres poświąteczny, który wiąże się z powrotem do codziennych obowiązków po okresie relatywnego wypoczynku. Zakończenie świąt często oznacza konieczność zmierzenia się z zaległościami w pracy czy szkole, co może prowadzić do napięcia i obniżonej motywacji.

Kolejnym istotnym czynnikiem są ekonomiczne obciążenia wynikające z wydatków poniesionych w okresie świątecznym. Prezenty, dekoracje czy spotkania towarzyskie mogą znacząco nadwyrężyć domowy budżet, co po świętach nierzadko skutkuje poczuciem finansowej presji. Dodatkowo, trzeci tydzień stycznia, w którym przypada „Blue Monday”, to okres, kiedy wiele osób otrzymuje pierwsze rachunki za zakupy na kredyt, co może potęgować uczucie niepokoju i stresu.

Rozczarowanie niespełnionymi postanowieniami noworocznymi to kolejny czynnik, który może wpływać na samopoczucie. Początek roku jest często traktowany jako okazja do rozpoczęcia nowych działań i poprawy jakości życia. Jednak brak natychmiastowych efektów lub trudności w utrzymaniu podjętych postanowień mogą prowadzić do frustracji i obniżenia poczucia własnej wartości.

Nie bez znaczenia są również negatywne warunki pogodowe charakterystyczne dla zimy. Krótkie, ciemne dni, niskie temperatury i nieprzyjazna aura sprzyjają ograniczeniu aktywności na świeżym powietrzu i zmniejszeniu kontaktów społecznych. Taka izolacja może prowadzić do pogorszenia nastroju i uczucia osamotnienia.

Warto także zwrócić uwagę na wpływ technologii na zdrowie psychiczne w zimowych miesiącach. Wiele osób spędza więcej czasu przed ekranami urządzeń elektronicznych, co może prowadzić do przeciążenia informacyjnego, zmęczenia wzroku i zaburzenia rytmu snu. Długotrwałe korzystanie z technologii w połączeniu z ograniczonym kontaktem z naturą może dodatkowo potęgować uczucie wyobcowania.

Psychospołeczne czynniki obniżające nastrój w zimie są wieloaspektowe i wzajemnie powiązane. Zrozumienie ich natury jest kluczowe dla wdrożenia skutecznych strategii wspierających dobrostan psychiczny w tym trudnym okresie.

Więcej o depresji zimowej: https://donatakurpas.pl/depresja-zimowa/

Psychospołeczne czynniki obniżenia nastroju w zimie

Znaczenie zdrowia psychicznego przez cały rok

Zdrowie psychiczne stanowi kluczowy element ogólnego dobrostanu i jakości życia człowieka. Jego utrzymanie wymaga długofalowych, świadomych działań, ponieważ nie jest to stan stały, lecz dynamiczny proces, podatny na wpływ różnorodnych czynników. Codzienny stres, relacje interpersonalne, wydarzenia życiowe czy sezonowe zmiany nastroju oddziałują na naszą kondycję psychiczną, co podkreśla znaczenie regularnej pracy nad własnym dobrostanem.

Pomimo pseudonaukowych podstaw, koncepcja „Blue Monday” może mieć pewną symboliczną wartość w promowaniu refleksji nad zdrowiem psychicznym. Popularność tego pojęcia zwraca uwagę na kwestie samopoczucia w trudniejszych okresach, takich jak zima, i zachęca do zastanowienia się nad rolą zdrowia psychicznego w codziennym życiu. „Blue Monday” może być impulsem, aby rozmawiać o problemach psychicznych i podejmować kroki na rzecz poprawy własnego stanu emocjonalnego – nie tylko w tym dniu, ale przez cały rok.

W terapii indywidualnej często spotyka się osoby zmagające się z przewlekłym stresem, obniżonym nastrojem czy trudnościami w regulacji emocji. Regularna praca terapeutyczna pomaga w budowaniu odporności psychicznej, rozwiązywaniu bieżących problemów oraz lepszym zrozumieniu siebie. Ważne jest, aby osoby korzystające z terapii rozumiały, że zdrowie psychiczne wymaga systematycznego zaangażowania i nie sprowadza się jedynie do rozwiązywania nagłych kryzysów.

Znaczenie zdrowia psychicznego dotyczy również relacji międzyludzkich, które są jednym z głównych filarów dobrostanu. Zrozumienie własnych potrzeb, wyznaczanie granic i dbanie o jakość relacji wspiera nie tylko rozwój osobisty, ale także budowanie trwałych i zdrowych więzi z innymi.

Zdrowie psychiczne to nie jednorazowy cel, lecz proces, który wymaga ciągłej troski. Regularna praca nad sobą, rozwijanie umiejętności radzenia sobie z trudnościami oraz korzystanie ze wsparcia terapeutycznego mogą znacząco poprawić jakość życia i samopoczucie, niezależnie od pory roku.

Więcej o zdrowiu psychicznym: https://donatakurpas.pl/odczuwanie-emocji-a-zdrowie-psychiczne/

Jak zadbać o swoje zdrowie psychiczne zimą? 7 sprawdzonych sposobów na poprawę nastroju

Zimowe miesiące, z ich krótkimi dniami i ograniczoną ilością światła słonecznego, mogą negatywnie wpływać na nasze zdrowie psychiczne. Aby utrzymać dobre samopoczucie, warto skupić się na sprawdzonych strategiach, które wspierają dobrostan emocjonalny i fizyczny.

1. Ekspozycja na światło

Światło odgrywa kluczową rolę w regulacji naszego zegara biologicznego, wpływając na poziom hormonów takich jak melatonina i serotonina. Fototerapia – korzystanie z lamp emitujących światło o wysokiej intensywności (10 000 luksów) – jest skuteczną metodą poprawy nastroju, szczególnie w przypadku Seasonal Affective Disorder (SAD). Również codzienne spacery w świetle dziennym, nawet przy niesprzyjającej pogodzie, mogą przynieść znaczące korzyści.

zdjęcie osoby na spacerze w zimowym parku w słoneczny dzień.

2. Regularna aktywność fizyczna

Ruch to naturalny antydepresant. Regularne ćwiczenia, takie jak jogging, joga czy taniec, pomagają w produkcji endorfin, które poprawiają nastrój. Nawet 30-minutowy spacer może zwiększyć poziom energii i złagodzić stres, jednocześnie wzmacniając układ odpornościowy.

osoba biegająca

3. Zbilansowana dieta

Dieta bogata w składniki odżywcze wspiera nie tylko zdrowie fizyczne, ale również psychiczne. Produkty zawierające kwasy omega-3 (np. ryby morskie, orzechy), witaminę D (np. tłuste ryby, żółtka jaj) oraz magnez (np. szpinak, banany, kakao) pomagają utrzymać stabilność emocjonalną. Ograniczenie cukrów prostych i przetworzonej żywności również sprzyja lepszemu samopoczuciu.

sałatka z orzechami i łososiem

4. Budowanie relacji społecznych

Silne relacje społeczne są fundamentem zdrowia psychicznego. Warto spędzać czas z rodziną i przyjaciółmi, dzielić się doświadczeniami i szukać wsparcia w trudniejszych chwilach. Jeśli dostęp do bliskich jest ograniczony, pomocne mogą być grupy wsparcia lub kontakty online.

grupa przyjaciół w ciepłym, domowym otocz

5. Praktyki mindfulness i relaksacyjne

Techniki mindfulness, takie jak medytacja, ćwiczenia oddechowe czy joga, pomagają w redukcji stresu i poprawie koncentracji. Regularna praktyka uważności pozwala lepiej radzić sobie z trudnymi emocjami i zwiększa poczucie kontroli nad codziennymi wyzwaniami.

osoba medytująca przy zapalonej świecy

6. Rola snu

Sen odgrywa kluczową rolę w regeneracji organizmu i regulacji nastroju. Higiena snu, czyli utrzymywanie stałych godzin zasypiania i budzenia się, unikanie ekranów przed snem oraz stworzenie komfortowego środowiska do odpoczynku, znacząco wpływa na jakość snu i zdrowie psychiczne.

sypialnia z ciepłym światłem

7. Psychoterapia

W przypadku przewlekłego obniżenia nastroju czy objawów SAD warto rozważyć skorzystanie z profesjonalnego wsparcia. Psychoterapia jest jedną z najskuteczniejszych metod leczenia depresji sezonowej. Terapia pomaga nie tylko w zrozumieniu problemów, ale również w wypracowaniu strategii radzenia sobie z nimi.

Regularne stosowanie powyższych strategii może znacząco poprawić jakość życia i pomóc przetrwać zimowe miesiące w lepszym nastroju. Każdy z tych elementów wspiera dobrostan psychiczny, a ich połączenie przynosi najlepsze rezultaty.

dwie osoby w rozmowie

O budowaniu wewnętrznej odporności emocjonalnej: https://donatakurpas.pl/praktyczne-strategie-budowania-wewnetrznej-odpornosci-emocjonalnej/

Dlaczego warto mówić o zdrowiu psychicznym? Jak media i edukacja wpływają na nasze samopoczucie

Zdrowie psychiczne często bywa tematem, o którym mówi się za mało, choć jego znaczenie w codziennym życiu jest ogromne. Niestety, wiele osób zmagających się z problemami emocjonalnymi unika szukania pomocy z obawy przed oceną czy niezrozumieniem. Stygmatyzacja zdrowia psychicznego może prowadzić do izolacji i pogłębienia trudności, dlatego tak ważne jest budowanie świadomości, że proszenie o pomoc to oznaka siły, a nie słabości.

Współczesna rzeczywistość, szczególnie w kontekście mediów społecznościowych, stawia przed nami nowe wyzwania. Idealizowane obrazy życia, sukcesu czy wyglądu, które codziennie widzimy w Internecie, mogą tworzyć nierealistyczne oczekiwania wobec nas samych. Często zapominamy, że te obrazy są starannie wyselekcjonowane i nie odzwierciedlają rzeczywistości. Porównywanie się do takich ideałów może prowadzić do obniżenia samooceny, poczucia wyobcowania, a nawet depresji. Dlatego tak ważne jest, aby nauczyć się korzystać z mediów społecznościowych w sposób świadomy i zdystansowany.

osoby przeglądającej media społecznościowe na telefonie

Edukacja odgrywa tutaj kluczową rolę. Dzięki rzetelnej wiedzy możemy lepiej rozumieć, jak działa nasza psychika, jak wpływają na nią czynniki zewnętrzne i co możemy zrobić, aby dbać o swoje zdrowie. Warsztaty, książki czy rozmowy z terapeutą mogą pomóc w rozwijaniu umiejętności radzenia sobie ze stresem oraz w wypracowywaniu zdrowych nawyków.

Warto także pamiętać, że media społecznościowe, mimo swoich zagrożeń, mogą być narzędziem pozytywnej zmiany. Coraz więcej twórców dzieli się swoimi doświadczeniami związanymi z trudnościami psychicznymi, co zachęca innych do otwartości i szukania wsparcia. Ważne jest jednak, aby wybierać źródła, które dostarczają rzetelnych informacji, a nie wzmacniają presję na „idealne życie”.

Rozmowy o zdrowiu psychicznym i świadome korzystanie z mediów to klucz do lepszego samopoczucia. Każdy z nas zasługuje na wsparcie i zrozumienie, a szukanie pomocy jest pierwszym krokiem do poprawy jakości życia.

Więcej o dojrzałości emocjonalnej: https://donatakurpas.pl/dojrzalosc-emocjonalna/

„Blue Monday? Każdy dzień jest dobry, aby zadbać o siebie

„Blue Monday” – choć oparty na pseudonauce – niesie ważne przesłanie: przypomina, że zdrowie psychiczne jest równie istotne jak fizyczne i wymaga naszej codziennej uwagi. Niezależnie od tego, czy to trzeci poniedziałek stycznia, czy jakikolwiek inny dzień w roku, warto pamiętać, że dbałość o siebie to proces, a nie jednorazowe działanie.

Codzienne, drobne decyzje mają ogromne znaczenie dla naszego dobrostanu. Zbilansowana dieta pełna składników odżywczych, regularna aktywność fizyczna, która wspiera zarówno ciało, jak i umysł, czy budowanie relacji społecznych – to wszystko tworzy fundamenty dobrego samopoczucia. Każdy spacer w słońcu, każda rozmowa z bliską osobą, każde „dziękuję” powiedziane samemu sobie za najmniejsze osiągnięcia, przybliża nas do równowagi emocjonalnej.

osoby uśmiechniętej, spacerującej w słońcu mimo chłodnej aury

Warto również poświęcić chwilę na refleksję nad swoimi potrzebami i emocjami. Czasem oznacza to zatrzymanie się, odłożenie telefonu, wsłuchanie się w siebie. Czasem – sięgnięcie po pomoc, rozmowę z terapeutą czy zaufaną osobą. Nie ma złych momentów, aby zacząć dbać o siebie, a małe kroki prowadzą do wielkich zmian.

Zdrowie psychiczne to podróż, która trwa przez całe życie. Każdy dzień – nie tylko ten symboliczny „najbardziej depresyjny” – jest szansą na lepsze samopoczucie i życie w zgodzie z samym sobą. Dbajmy o siebie z troską i wyrozumiałością, bo zasługujemy na to każdego dnia, przez cały rok.

Najczęściej zadawane pytania przed psychoterapią: https://donatakurpas.pl/najczestsze-pytania/

Prof. dr hab. n. med.
Donata Kurpas

Gabinet psychoterapii we Wrocławiu
Stefana Jaracza 69/1
50-305 Wrocław

Psychoterapeuta Donata Kurpas

Szkolenie w zakresie psychoterapii
2006 – ukończone studia podyplomowe Podstawy Psychoterapii – pierwsza część 4-letniego kształcenia; Uniwersytet Jagielloński, Medyczne Centrum Kształcenia Podyplomowego Uniwersytetu Jagiellońskiego
od 2007 – członek Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Sekcji Psychoterapii
2008 – ukończone studia podyplomowe Szczegółowe Problemy Psychoterapii – druga część 4- letniego kształcenia; Uniwersytet Jagielloński, Medyczne Centrum Kształcenia Podyplomowego Uniwersytetu Jagiellońskiego
od 2023 – członek Polskiej Federacji Psychoterapii

Doświadczenie kliniczne
2005-2008 – psychoterapia treningowa w ramach grupy self (125 godzin) – Ewa Niezgoda, Kraków
od 2007 – gabinet psychoterapii indywidualnej i grupowej: pacjenci z zaburzeniami lękowymi i/lub depresyjnymi, z zaburzeniami odżywiania, terapia par.
2008 – zgrupowanie treningowe (60 godzin) – w ramach szkolenia z zakresu psychoterapii
2008 – trening interpersonalny (40 godzin) – Halina Nałęcz-Nieniewska, Warszawa
2008-2010 – psychoterapia treningowa indywidualna (98 sesji) – Katarzyna Ćwirko-Kusztan, Wrocław
2016 – staż na Oddziale Dziennym Leczenia Nerwic Kliniki Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu (240 godzin)
2018 – staż na Oddziale Dziennym Psychiatrycznym (Feniks – Sosnowiec) – psychoterapia grupowa zaburzeń psychotycznych i afektywnych (120 godzin)