Depresja po COVID-19. Psycholog, czy psychoterapeuta? Kogo wybrać?

Czy przechorowanie COVID-19 wpływa na stan psychiczny?

Po przechorowaniu COVID-19 u pacjentów obserwuje się trwające zaburzenia depresyjne i lękowe oraz mogące wynikać z nich przewlekłe uczucie zmęczenia oraz zaburzenia snu. Występują one nawet u osób, które nie skarżyły się przed zachorowaniem na COVID-19 na podobne dolegliwości.

Okazuje się jednak, że nasilenie zaburzeń depresyjnych i lękowych jest większe u osób, u których wcześniej rozpoznawano zaburzenia emocji. Z kolei nawrotowość zaburzeń depresyjnych i lękowych może zwiększyć się, nawet jeśli przebieg COVID-19 był łagodny.

Wiąże się to z faktem, że przechorowanie infekcji wirusem SARS-CoV-2 przypomina sytuację prowadzącą do zespołu stresu pourazowego. Stąd ryzyko zaostrzenia już występujących zaburzeń psychicznych jest wyższe niż u osób wcześniej zdrowych.

Ukazały się opracowania naukowe wskazujące, że część osób po przechorowaniu COVID-19 ma znaczne pogorszenie tzw. zdolności poznawczych, czyli objawy przypominające otępienie. Nie wiemy jeszcze czy mają one charakter trwały, czy tylko przejściowy. Podobnie jak inne zaburzenia psychiczne mogą dotyczyć pacjentów nawet z łagodnym przebiegiem COVID-19, czyli również tych, którzy byli leczeni w domu. To opisywana tzw. mgła mózgowa, występująca także u pacjentów z niedoczynnością tarczycy czy zaburzeniami odżywiania. Najczęstsze objawy to obniżenie koncentracji, apatia, trudności z wykonywaniem codziennych czynności, zaburzenia zapamiętywania, nieuzasadnione wahania nastroju.

Pamiętajmy, że podstawowe objawy COVID-19 (kaszel, utrata węchu, smaku) u większości chorych w miarę szybko ustępują. Stan zagrożenia życia pozostawia jednak spustoszenie na poziomie przeżywania, ponieważ dotyka naszego poczucia sprawczości i kontroli – jednych z najważniejszych wartości dla większości z nas.

Pandemia SARS-CoV-2 pokazała jak słabe są u części z nas mechanizmy wewnętrznej regulacji, które przestają funkcjonować wobec niekontrolowalnej pandemii i realnego zagrożenia życia.

Przeczytaj także:

Emocje podczas izolacji: https://donatakurpas.pl/kwarantanna-izolacja-depresja-emocje/

Co to jest silna psychika: https://donatakurpas.pl/co-to-jest-silna-psychika/

O wpływie pandemii na nasze zdrowie psychiczne: https://donatakurpas.pl/pandemia-zdrowie-psychiczne-metoda-rain/

Co to jest COVID-19?

Zakażenie wirusem SARS-CoV-2 może spowodować przechorowanie COVID-19 – to choroba ogólnoustrojowa. Proces zapalny obejmuje nie tylko układ oddechowy, ale także układ krążenia i inne istotne dla naszego życia obszary ciała. Przypuszcza się, że COVID-19 może sprzyjać częstszemu występowaniu udaru mózgu i zawałów mięśnia sercowego w konsekwencji zaburzeń zakrzepowo-zatorowych, które towarzyszą większości nasilonych ogólnoustrojowych procesów zapalnych.

Nadal prowadzone są badania na temat spustoszeń na poziomie komórkowym, które obserwuje się po przechorowaniu COVID-19. Coraz wyraźniej jednak podkreśla się także zaburzenia, które powstają w naszej psychice w sytuacji, gdy jesteśmy izolowani, nawet gdy nie wiąże się to bezpośrednio z COVID-19. Pandemia SARS-CoV-2 prawdopodobnie podwoiła populację osób z zaburzeniami depresyjnymi, większość Polaków podaje też objawy z zakresu zaburzeń depresyjnych lub lękowych występujące u nich samych lub bliskich. Równocześnie nadal powszechnym problemem jest stygmatyzacja chorych i ukrywanie korzystania z pomocy psychiatry czy psychoterapeuty.

Nie zmienia to faktu, że w wielodyscyplinarnych zespołach zajmujących się prowadzeniem pacjentów po przechorowaniu COVID-19 – wyrównanie funkcjonowania somatycznego stawia się na równi ze stabilizacją funkcjonowania psychicznego.

Przeczytaj także:

Czy izolacja może wpłynąć na zdrowie: https://donatakurpas.pl/izolacja-a-zdrowie/

Depresja po przechorowaniu COVID-19

Depresja może dotknąć każdego. Jest chorobą psychiczną, ale może wpływać na funkcjonowanie naszego ciała. Często mówi się o tzw. maskach somatycznych – czyli objawach sugerujących zaburzenia ciała, u których podłoża znajdujemy jedynie zaburzenia funkcjonowania psychicznego.

Wcześnie rozpoznana depresja i rozpoczęcie leczenia daje szansę na szybki powrót do stabilnego funkcjonowania, nawet w tak trudnych czasach jak pandemia SARS-CoV-2. Warto pamiętać obserwując nasze funkcjonowanie, ale i naszych bliskich, że przechorowanie COVID-19 i wiążąca się z tym izolacja, ale i sama kwarantanna – są czynnikami ryzyka wystąpienia zaburzenia depresyjnego.

Więcej o depresji w czasie pandemii: https://donatakurpas.pl/depresja-pandemia/

Kiedy pomyśleć o depresji?

Nasilające się odczuwanie smutku, brak chęci do działania, negatywne postrzeganie otoczenia, zaburzenia snu, objawy przypominające zaburzenia ciała (somatyczne), ale nie reagujące na leki – to często pierwsze objawy zaburzeń depresyjnych.

To co zwykle zauważamy u siebie lub bliskich w przebiegu depresji to: spowolnienie psychoruchowe (umysłu i ciała), osłabienie pamięci i koncentracji, brak odczuwania przyjemności, utrata radości życia, poczucie bezsilności i braku perspektyw, z drugiej strony – mogą wystąpić zniecierpliwienie i drażliwość. Często obserwuje się także odwrócenie rytmu dobowego (sen w dzień, aktywność w nocy), zmęczenie mimo odpoczynku, utratę zainteresowań, obniżenie libido, zmniejszenie lub nasilenie apetytu. W nasilonej postaci depresji mogą pojawić się myśli i próby samobójcze.

Więcej na temat depresji: https://donatakurpas.pl/depresja-przyczyny-objawy-leczenie/

Jak zachowywać się w obecności bliskich chorujących na depresję?

• Staraj się towarzyszyć w miejsce pocieszania. Stwierdzenia: „Będzie lepiej”, „Po nocy zawsze jest dzień” u osoby chorującej na depresję nasilają poczucie samotności i braku zrozumienia.
• Dobrze, aby towarzyszenie i wsparcie miały charakter ciągły. Uzbrójmy się w cierpliwość – osobie z depresją kilkakrotnie trzeba będzie powtórzyć słowa wsparcia.
• Wsparcie oznacza także wyrozumiałość dla objawów – są one częścią choroby, nie próbujmy więc ich usuwać przez uszczęśliwienie naszego bliskiego. To tylko nasili frustrację – i u chorego i u nas.
• Starajmy się wspomóc autorytet psychiatry i psychoterapeuty. Terapia depresji jest procesem. Pierwsze korzystne efekty chory odczuje po kilku tygodniach i dotyczy to zarówno farmakoterapii jak i psychoterapii. Nie istnieją leki, jak również techniki psychoterapeutyczne, które pomogą natychmiast.
• Unikajmy wykonywania wszystkiego za osobę z depresją. Pozostawmy przestrzeń, w której będzie mogła wykazać własną aktywność i poczuć swoją sprawczość.

Jak zapobiegać depresji w konsekwencji izolacji domowej i kwarantanny?

• Pamiętajmy o odpowiednim wypoczynku w ciągu dnia i w nocy. Dla każdego z nas optymalna liczba godzin jest inna, ale pamiętajmy, aby nie zmniejszać jej.
• Aktywność fizyczna korzystnie wpływa na nasze ciało, podwyższa stężenie endorfin i serotoniny (hormon szczęścia), obniża poziom kortyzolu (hormon stresu), zmniejsza napięcie mięśni i w konsekwencji tych procesów – poprawia samopoczucie. Aktywność powinna być jednak wybrana przez nas. Wymuszenie nielubianej aktywności fizycznej tylko nasili stres.
• Pracujmy nad dystansowaniem się i wzmacnianiem naszej strefy psychicznej. Możemy być wsparciem dla samych siebie i naszych bliskich. Opiekujmy się nie tylko psychika bliskich, ale i sfera psychiczną nas samych.
• Unikajmy stygmatyzowania – przede wszystkim nas samych. Przechorowanie COVID-19 starajmy się traktować jak każdą inną chorobę. To nie konsekwencja naszych zaniedbań. Bądźmy wyrozumiali nie tylko dla innych, ale też dla samych siebie.

Więcej o chronieniu psychiki: https://donatakurpas.pl/kwarantanna-sars-cov-2-jak-chronic-psychike/

Jak przetrwać kwarantannę i izolację: https://donatakurpas.pl/kwarantanna-izolacja-depresja-jak-przetrwac/

Jak udzielać wsparcia bliskim: https://donatakurpas.pl/kwarantanna-i-izolacja-a-depresja-jak-sie-wspierac/

A co jeżeli stwierdziliśmy pierwsze objawy depresji? Do kogo udać się? Do psychologa czy psychoterapeuty?

To dwa odmienne zawody.

Psycholog zajmuje się diagnozą psychologiczną oraz funkcjonowaniem psychicznym w określonych obszarach naszego życia. Psycholog wykona test kompetencji zawodowych lub intelektualnych, ale nie ma kompetencji w zakresie prowadzenia psychoterapii, chyba, że ukończył szkolenia w tym zakresie.

Psychoterapeuta prowadzi terapię procesów zaburzonych na poziomach nieświadomych, wspiera integrowanie procesów świadomych z nieświadomymi, wprowadza rozumienie w zachowania, emocje, przeżycia, które są niedostępne z poziomu umysłu. Psychoterapia jest metodą leczenia nie tylko depresji, czy zaburzeń lękowych, ale także zaburzeń odżywiania, trudności w budowaniu i utrzymaniu relacji, przedłużającej się żałoby, jak również pomaga dookreślić przyczyny niezrozumiałego dla danej osoby cierpienia.

Studia magisterskie w zakresie psychologii nie przygotowują do prowadzenia psychoterapii. Konieczne jest ukończenie 4-letniego szkolenia (np. studia podyplomowe) w zakresie psychoterapii, które jest uzupełniane terapią własną, stażami klinicznymi oraz superwizją procesów psychoterapii.

Różnice między psychologiem i psychoterapeutą: https://donatakurpas.pl/czy-psychoterapeuta-to-psycholog/

Nurty w psychoterapii: https://donatakurpas.pl/nurty-w-psychoterapii/

Kiedy wybrać psychoterapię indywidualną, a kiedy grupową: https://donatakurpas.pl/terapia-indywidualna-grupowa/

Czy leczeniem depresji w przebiegu COVID-19 lub w konsekwencji kwarantanny powinien zająć się u mojego bliskiego psychiatra czy psychoterapeuta?

To zależy od nasilenia i rodzaju objawów. Jeśli występują myśli i próby samobójcze, mamy do czynienia ze stanem zagrożenia życia. Warto wówczas namówić bliską nam osobę na konsultację u psychiatry. Wizyta u psychiatry nie oznacza choroby psychicznej czy konieczności hospitalizacji. Gdy stan psychiczny bliskiej nam osoby poprawi się, korzyści przyniesie leczenie dwutorowe, czyli równocześnie farmakoterapia i psychoterapia, która pomaga w przyjrzeniu się przyczynom zaburzeń.

Korzyści z psychoterapii z pewnością odniosą osoby, u których występują: cyrkularność myśli dotyczących COVID-19 (czyli myśli powracają z podobnym nasileniem mimo mijania czasu), nasilone zaburzenia snu (wybudzanie w nocy, koszmary, trudności z zaśnięciem lub wczesne wybudzanie się), powracające uczucie gniewu lub inne trudne emocje (napady złości, ataki paniki), dezorganizacja i trudności z powrotem do wykonywania codziennych obowiązków.

Nawet jeśli terapia depresji została rozpoczęta u psychiatry – warto pomyśleć o psychoterapii. Daje ona szansę na wprowadzenie stałych zmian na poziomie przeżywania i kolejno emocji oraz zachowań. Psychoterapia zmniejsza także częstość nawrotów epizodów depresyjnych oraz zwiększa siłę naszych wewnętrznych mechanizmów samopomocy, które uaktywniają się przy występowaniu czynników stresowych. Jej działanie będzie więc ukierunkowane nie tylko na stresor jakim jest SARS-CoV-2, ale także każdy inny potencjalnie zaburzający nasze funkcjonowanie.

Jeśli obserwujemy objawy mogące sugerować zaburzenia depresyjne, czyli codzienna aktywność wydaje się wolniejsza, mniej sprawna, a bliską nam osobę częściej widzimy smutną niż pełną radości, jednak nie jesteśmy pewni, czy konieczna będzie psychoterapia lub inne leczenie  – warto pomyśleć o pierwszej, konsultacyjnej sesji u psychoterapeuty. Nie oznacza ona konieczności rozpoczęcia psychoterapii, a pozwoli na określenie czy taka konieczność ma miejsce. 

W przypadku zaburzeń poznawczych, które nasilają się mimo prowadzonego leczenia, zarówno psychiatra jak i psychoterapeuta zasugerują diagnozę neuropsychologiczną w ramach diagnozy psychologicznej.

Pamiętajmy, że psychoterapia jest możliwa również w trybie online. Nie czekajmy na rozwinięcie się objawów. Nawet jeśli nie jesteśmy przekonani do prowadzenia psychoterapii przez Skype czy telefon – warto spróbować takiej formy i po okresie izolacji domowej, czy kwarantanny – kontynuować psychoterapię w gabinecie.

Sprawdź także:

Więcej o psychoterapii: https://donatakurpas.pl/na-czym-polega-psychoterapia/

Kiedy zgłosić się do specjalisty: https://donatakurpas.pl/stan-psychiczny-po-pandemii/

Kto powinien skorzystać z psychoterapii: https://donatakurpas.pl/co-to-jest-psychoterapia-i-kto-powinien-z-niej-skorzystac/

Kiedy wybrać psychologa, psychiatrę, psychoterapeutę, a kiedy coacha? Jaką psychoterapię wybrać? https://donatakurpas.pl/kiedy-wybrac-psychologa-psychiatre-psychoterapeute-a-kiedy-coacha-jaka-psychoterapie-wybrac/