Termin emocja wywodzi się z języka łacińskiego (e – na zewnątrz, movere – poruszyć) i sugeruje skłonność do działania zawierającą się w każdej emocji. Według definicji słownikowej – emocje to każde poruszenie czy zakłócenie umysłu, uczucia, namiętności; każdy stan wzburzenia albo podniecenia psychicznego. Na potrzeby tej książki przyjmiemy, że termin emocja odnosi się do uczucia i związanych z nim myśli, stanów psychicznych i biologicznych oraz zakresu skłonności do działania jednostki. Zatem, czy wiemy już, co czujemy?

Rodzaje emocji i ich rozpoznawanie

Emocje wykształciły się jako moduł adaptacyjny w celu rozwiązywania elementarnych zadań życiowych, które badacze opisują jako „uniwersalne elementy ludzkiego doświadczenia”, tj. sukcesy, porażki czy przeżywane frustracje. Każda z emocji popycha człowieka do wygenerowania sposobu najlepszego rozwiązania dla powtarzających się sytuacji istotnych z uwagi na ludzkie potrzeby. Emocje pojawiają się w nas jako odpowiedź na: myśli i wyobrażenia, zachowania, sytuacje i zdarzenia wokół.

Jedynie cztery emocje są uniwersalne, tzn. rozpoznawane przez różne nacje niezależnie od ich historii czy doświadczeń (badania sprawdzały umiejętność odczytania tych emocji, nawet u kultur bardzo pierwotnych). Do emocji tych należą: smutek, strach, złość, zadowolenie.

Warto pamiętać, że nie ma uczuć ani dobrych ani złych. Wszystkie są potrzebne, gdyż służą ocenie rzeczywistości. Uczucia „dobre” przekazują informację, że owa rzeczywistość jest dobra dla jednostki, i odwrotnie w przypadku „złych”, np.: złości – dzieje się coś, co jest dla mnie trudne i przeszkadza mi. Narusza to moje normy, wartości i granice. Sytuacja krzywdzi mnie, nie służy zaspokojeniu moich potrzeb, żalu – utrata czegoś ważnego, czegoś co mnie ominęło.

Uczucia:

Wstyd:

• uczucie upokorzenia,
• poczucie niższości,
• zakłopotanie,
• zmieszanie,
• zażenowanie.

Gniew:

• złość,
• furia,
• frustracja,
• bunt,
• rozdrażnienie,
• wściekłość,
• uraza,
• nienawiść,
• wrogość,
• niechęć,
• pogarda,
• zazdrość.

Strach:

• panika,
• nieśmiałość,
• obawa,
• lęk,
• bojaźliwość,
• zazdrość,
• nieufność,
• zawiść,
• ostrożność,
• powściągliwość,
• niepokój,
• przerażenie,

Smutek:

• zranienie,
• ból,
• depresja,
• przygnębienie,
• żal,
• poczucie porażki,
• poczucie pokonania,
• rozczarowanie,
• poczucie odrzucenia,
• samotność,
• poczucie bezradności,
• tęsknota.

Radość:

• wesołość,
• ufność,
• spokój,
• ciepło,
• lekkość,
• miłość,
• sympatia,
• pogoda ducha,
• nadzieja,
• serdeczność,
• życzliwość,
• czułość.