Kiedy psychoterapia indywidualna, a kiedy psychoterapia grupowa?

Psychoterapia indywidualna jest przydatna, gdy dostrzegamy u siebie konkretny problem utrudniający codzienne funkcjonowanie lub chcemy uporać się z niekorzystnymi z różnych względów nawykami. Na konsultację psychoterapeutyczną warto udać się, gdy czujemy potrzebę lepszego poznania siebie. Czasem nie mamy świadomości, jak różne uwarunkowania wpływają na nasze zachowanie. Podczas rozmowy z psychoterapeutą możemy omówić wszelkie niepokojące nas kwestie. Jeśli sami nie jesteśmy pewni, czy istnieje taka potrzeba, to w ramach pierwszej konsultacji psychoterapeuta będzie w stanie stwierdzić, czy w naszym przypadku sprawdzi się psychoterapia. Psychoterapia indywidualna może mieć charakter krótkoterminowy lub długoterminowy.

Psychoterapia grupowa wskazana jest głównie osobom, które mają trudności w kontaktach międzyludzkich. Dzięki spotkaniom w grupie można uświadomić sobie, jak nasze problemy ujawniają się w relacjach z innymi osobami i jakie wzorce zachowań nami kierują. Podobnie jak w przypadku terapii indywidualnej możliwe jest rozplanowanie spotkań krótkoterminowo lub długoterminowo.

Jakie są założenia psychoterapii psychodynamicznej?

Głównym celem terapii w nurcie psychodynamicznym jest wyeliminowanie impulsów i rozwiązanie problemów emocjonalnych, których pacjent nie jest świadomy, integracja świadomego z nieświadomym, dostrzeganie podłoża własnych przeżyć, zachowań i wyborów. Psychoterapia psychodynamiczna z założenia ma wpłynąć na poprawę samopoczucia oraz funkcjonowania. Ważna jest relacja między pacjentem a psychoterapeutą, ponieważ to dzięki odtwarzaniu przeżyć w relacji terapeutycznej i analizowaniu ich – możliwe jest dookreślenie przyczyny występowania trudności. W tej metodzie kluczowe jest docieranie do wzorców zachowań, które pacjent nieświadomie wyniósł z innych relacji. Sposób nawiązywania i utrzymywania relacji kształtuje się w dzieciństwie i jest pochodną relacji z opiekunami, jakimi zazwyczaj są rodzice. Oznacza to, że pochodzące z przeszłości wzorce funkcjonowania interpersonalnego mają wpływ na jakość teraźniejszych relacji z innymi ludźmi.

Uświadomienie sobie źródeł zachowań i sposobu myślenia to pierwszy krok do zmiany schematów i pracy pacjenta nad korzystnymi dla niego zmianami. Prowadzenie terapii w nurcie psychodynamicznym często łączone jest z technikami z innych nurtów (w tym z terapii poznawczo-behawioralnej).

Dla kogo wskazana jest psychoterapia psychodynamiczna?

Każda psychoterapia, niezależnie od nurtu, ma za zadanie zidentyfikowanie źródła problemów pacjenta. Mogą one mieć różny charakter, objawiać się złym samopoczuciem psychicznym lub fizycznym i odbijać się na codziennym funkcjonowaniu. Psychika człowieka jest niezwykle złożona i nasze wewnętrzne przeżywanie zależy od szeregu powiązanych ze sobą procesów. Oznacza to, że podobnie jak w przypadku naszego ciała może dojść do zaburzeń poszczególnych procesów. Psychika wpływa również na funkcjonowanie ciała, a zaburzenie funkcjonowania ciała wpłynie na nasze funkcjonowanie psychiczne. Wczesnodziecięce relacje z opiekunami mają nie tylko wpływ na obecne funkcjonowanie interpersonalne, ale także na sposób „przeżywania siebie”, czyli mniej lub bardziej adekwatnego rozpoznawania swoich zasobów i ograniczeń.

Na nurt psychodynamicznym warto, aby decydowali się pacjenci, dla których ważne będzie poznanie siebie, swoich możliwości i sposobów radzenia sobie z ograniczeniami, a także rozpoznanie nieświadomych wzorców wchodzenia i utrzymywania relacji z innymi ludźmi, co daje szansę na bardziej adekwatne spostrzeganie siebie, uwalnia od zaburzających przeżyć, umożliwia budowanie bardziej satysfakcjonujących relacji opartych na rozumieniu procesów zachodzących w relacjach.

Na czym polega psychoterapia poznawczo-behawioralna?

W psychoterapii poznawczo-behawioralna uważa się, że wszystkie zaburzenia psychiczne są wyuczonymi schematami zachowania. Ma ona na celu pozbycie się lęków związanych z rzeczywistymi lub wyobrażeniowymi sytuacjami, powodującymi u pacjenta reakcje emocjonalne. Terapia uwzględnia pracę nad konkretnymi zachowaniami i reakcjami pacjenta z uwzględnieniem schematów myślowych, którymi on kieruje się. Zwykle dotyczą one zaburzonego postrzeganie siebie i otoczenia – co przynosi negatywne skutki np. niskie poczucie własnej wartości, fobie czy zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne.

W koncepcji poznawczo-behawioralnej szczególną rolę przypisuje się myślom i działaniom. Człowiek postrzegany jest jako samodzielny podmiot, który przetwarza wiadomości napływające ze środowiska i wytwarza odpowiednią reakcję. Psychoterapia poznawczo-behawioralna skupia się głównie na diagnozie i zmianie dysfunkcyjnych przekonań oraz zachowań utrudniających codzienne funkcjonowanie. Na początku ustalony zostaje jeden problem, który będzie przedmiotem terapii. Psychoterapeuta uczy pacjenta konkretnych procedur, które pacjent wdraża w asyście psychoterapeuty i kolejno – samodzielnie. Pacjent wykonuje prace domowe, które są przedłużeniem psychoterapii. Ważną rolę pełnią również eksperymenty behawioralne, które mają na celu zebranie danych dotyczących siebie i świata lub ćwiczenie nowych umiejętności w praktyce. Psychoterapia poznawczo-behawioralna ma jasną strukturę i jest nastawiona na konkretny cel. Najczęściej jest to psychoterapia krótkoterminowa.

Na czym polega psychoterapia Gestalt?

Należy ona do nurtu humanistycznego. Psychoterapia Gestalt zakłada, że aby odczuć całkowite spełnienie i człowieczeństwo, należy w pełni uwolnić wszystkie drzemiące w nas emocje (gniew, smutek, radość). Metoda skupia się na samoświadomości, poznaniu własnych potrzeb i możliwości. Pacjent pozbywa się lęków poprzez poczucie samodzielności i odpowiedzialności wyłącznie za samego siebie, a także potrzebę życia tu i teraz, nabierając jednocześnie przekonania, że przyszłość jest nieprzewidywalna.

Psychoterapia Gestalt może być prowadzona w ramach sesji indywidualnych lub grupowych. Skierowana jest do osób z konkretnym problemem, zaburzeniami odżywiania (bulimia, anoreksja), depresją, zaburzeniami emocjonalnymi czy nerwicą natręctw (zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne). Sprawdzi się także u osób bez zaburzeń psychicznych, którym zależy na samorozwoju, akceptacji siebie, a także wzmocnieniu stawiania granic w relacjach.

Gestalt to humanistyczna szkoła pomocy psychoterapeutycznej. Jej istotą jest poszerzanie świadomości. Większa świadomość własnych emocji, własnego ciała, większa świadomość otoczenia, pozwala zobaczyć co jest przyczyną naszych problemów. Im bardziej jesteśmy świadomi naszych wewnętrznych przeżyć, tym bardziej jesteśmy wolni, doświadczamy swoich możliwości i lepiej radzimy sobie z trudnościami. Zadaniem psychoterapeuty Gestalt jest towarzyszenie w drodze poszukiwania sensu, w rozwoju i możliwości dokonywania zmian. Psychoterapia Gestalt uczy poznawania potrzeby i pragnień, a kolejno – uczy ich wyrażania.

Na czym polega psychoterapia humanistyczna?

Istotą podejścia humanistycznego jest wewnętrzne doświadczenie tego co „tu i teraz”. Na takie doświadczenie składają się nie tylko doznania zmysłowe, ale też myśli i emocje, doświadczanie własnego ciała oraz przeżywania. Od tego doświadczenia można być blisko lub daleko, można przebywać głównie w przeszłości czy też przyszłości. Można doświadczać tylko myśli lub wyobrażeń, a nie doświadczać emocji. Leczące, według podejścia humanistycznego, jest przede wszystkim zbliżanie się pacjenta do całościowego doświadczania siebie w swoim niepowtarzalnym „tu i teraz”. Ze względu na tę niepowtarzalność ekspertem w terapii jest sam pacjent, psychoterapeuta jest przede wszystkim towarzyszem.

Podłoże filozoficzne dla podejścia humanistycznego stanowią przede wszystkim: fenomenologia, filozofia egzystencjalna i filozofia dialogu. Wyrazem tego jest postawienie akcentu na „jak?”, a nie „dlaczego?”, zaakcentowanie niepowtarzalności i autentyczności danej osoby oraz relacji „ja-ty”.

Podejście humanistyczne jest ściśle związane z podejściem egzystencjalnym – oba wyrastają z tych samych przesłanek filozoficznych. Podejście egzystencjalne akcentuje wolność człowieka, sferę wartości, sens życia, dodaje do „tu i teraz” aspekt przyszłości opartej na głębokim wewnętrznym doświadczeniu a do psychiki – obszar duchowości.

Na czym polega psychoterapia psychoanalityczna?

Psychoterapia psychoanalityczna wywodzi się z psychoanalizy, jednak nie jest tym samym. Elementem wspólnym tych dwóch pojęć jest skupienie się na rozpoznaniu przez pacjenta jaki jest i dlaczego. Celem psychoterapii jest analiza procesów podświadomych i odkrycie obszarów, których nie znamy. W przypadku psychoterapii psychoanalitycznej ważna jest neutralność psychoterapeuty, która umożliwia pacjentowi swobodne mówienie, kojarzenie i reagowanie. Ważna jest tu chęć odkrywania podświadomych zachowań i dookreślanie jakie schematy przeżywania pacjent przenosi na psychoterapeutę. Psychoterapia psychoanalityczna od psychoanalizy różni się w praktyce siedzącą pozycja pacjenta (w psychoanalizie pacjent leży na kozetce) oraz zwykle mniejszą częstotliwością sesji w tygodniu: 2-3 sesje (w psychoanalizie jest to 4-5 sesji w tygodniu). Istotnym założeniem w psychoterapii psychoanalitycznej jest istnienie nieświadomości (nieświadomych konfliktów, myśli, uczuć czy mechanizmów) oraz analiza tzw. przeniesienia, czyli relacji pomiędzy psychoterapeutą i pacjentem, co prowadzi do zrozumienia i przepracowania trudności interpersonalnych oraz „wewnątrzpsychicznych” pacjenta. Ważną częścią pracy psychoanalitycznej jest sięganie do dzieciństwa oraz wczesnych relacji pacjenta z ważnymi dla niego osobami (głównie rodzicami, rodzeństwem), co pozwala głębiej zrozumieć współczesne trudności i umieścić je w szerszym kontekście. Podstawową ideą psychoterapii psychoanalitycznej jest badanie funkcjonowania własnego umysłu oraz stopniowe pogłębianie rozumienia siebie. Terapia ta nie daje gotowych odpowiedzi ani rozwiązań, pomaga natomiast w dojściu przez pacjenta do tych rozwiązań przez zrozumienie istoty trudności, które blokują rozwój. Psychoterapia psychoanalityczna to terapia dla osób ciekawych siebie i zmotywowanych do długoterminowej, głębokiej pracy nad sobą.

Kto decyduje o formie terapii?

Zwykle decyduje o tym pacjenta zgłaszając się do psychoterapeuty prowadzącego terapię w określonym nurcie. Podczas pierwszej, konsultacyjnej wizyty dookreślane są także oczekiwania pacjenta i cel terapii – wówczas można także zastanowić się, który z nurtów przyniesie największe korzyści, biorąc pod uwagę założenia przyszłej psychoterapii. Coraz częstszym podejście jest integracja nurtów psychoterapii i dostosowanie procesu terapii oraz dominującego podejścia psychoterapeutycznego do aktualnego etapu procesu terapii oraz trudności pacjenta.

Czy psychoterapia może zaszkodzić?

Dla każdego z nas negatywne skutki co innego oznaczają. Zwłaszcza u osób np. z zaburzeniami depresyjnymi i atakami paniki – podejście psychodynamiczne w terapii przynosi głębsze dostrzeganie zależności występujących w relacjach, a co za tym idzie – ich lepsze rozumienie.

Warto wybrać psychoterapeutę i umówić się na pierwsze spotkanie. Pierwsze spotkanie ma charakter konsultacyjny i można wówczas szerzej porozmawiać o wątpliwościach jeszcze przed rozpoczęciem terapii.