Zaburzenia psychosomatyczne

Zaburzenia psychosomatyczne to specyficzna grupa dolegliwości, w których objawy fizyczne mają bezpośredni związek z procesami zachodzącymi w psychice pacjenta. Choć manifestują się somatycznie, ich źródłem są mechanizmy emocjonalne, przewlekły stres, nieuświadomione konflikty wewnętrzne oraz nieadaptacyjne sposoby radzenia sobie z napięciem. Tego rodzaju zaburzenia stanowią wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne, ponieważ wymagają całościowego podejścia, z uwzględnieniem zdrowia psychicznego i fizycznego, dlatego warto skonsultować się z doświadczonym psychoterapeutą.

Diagnoza i leczenie zaburzeń psychosomatycznych (Wrocław)

W Gabinecie Psychoterapii prof. Donaty Kurpas we Wrocławiu pacjenci z objawami psychosomatycznymi mogą liczyć na wnikliwą diagnozę, ukierunkowaną na identyfikację tła emocjonalnego i psychicznego zgłaszanych dolegliwości. Proces diagnostyczny rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu psychoterapeutycznego, oceny historii chorobowej oraz analizy aktualnych objawów – zarówno tych zgłaszanych przez pacjenta, jak i obserwowanych w relacji terapeutycznej. Leczenie zaburzeń psychosomatycznych wymaga indywidualnie dobranego planu terapeutycznego, który uwzględnia specyfikę przeżyć, trudności emocjonalnych i mechanizmów obronnych. Psychoterapia psychodynamiczna pozwala dotrzeć do źródeł objawów i w sposób trwały zmieniać wzorce reagowania emocjonalnego, które przekładają się na ciało.

Czym są zaburzenia psychosomatyczne – co to jest?

Zaburzenia psychosomatyczne to schorzenia, w których dominują objawy fizyczne, a ich przyczyn nie można jednoznacznie wyjaśnić za pomocą klasycznej diagnostyki i badań medycznych. W przebiegu zaburzeń somatycznych obserwuje się wyraźny związek pomiędzy stanem psychicznym pacjenta a pojawianiem się lub nasileniem dolegliwości cielesnych. Ciało staje się niejako „miejscem przeżywania” trudnych emocji i niewyrażonych konfliktów wewnętrznych.

Problemy psychosomatyczne nie są wynikiem symulacji ani zaburzeń faktogennych. Przeciwnie – objawy są rzeczywiste i często bardzo dotkliwe. Występują np. w postaci drżenia, przewlekłych bólów, problemów żołądkowo-jelitowych, napięcia mięśniowego, zaburzeń snu, kołatania serca czy duszności. A dolegliwości są wynikiem aktywacji osi stresu i długotrwałej dysregulacji układu nerwowego oraz hormonalnego.

Objawy zaburzeń psychosomatycznych

Objawy psychosomatyczne mogą obejmować niemal wszystkie układy i narządy. Do najczęściej zgłaszanych należą:

• bóle głowy i migreny,
• napięcie w klatce piersiowej, kołatania serca, bóle,
• trudności z oddychaniem, uczucie duszności, krótki oddech,
• bóle brzucha, żołądka, odbijanie, nudności, wzdęcia, biegunki lub zaparcia,
• dyzuria lub częste oddawanie moczu,
• suchość pochwy lub nadmierna ilość wydzieliny,
• świąd skóry, plamy, wysypki o podłożu emocjonalnym,
• chroniczne zmęczenie i problemy ze snem,
• bolesność kończyn, bóle stawowo-mięśniowe, parestezje,
• zwiększona podatność na choroby i chroniczne infekcje,
• objawy naśladujące choroby autoimmunologiczne.

Objawy psychosomatyczne mogą występować pojedynczo lub w formie wielonarządowej. W codziennej praktyce klinicznej obserwuje się również związek pomiędzy nasileniem dolegliwości a aktualnym poziomem stresu, obciążeniem psychicznym oraz problemami w relacjach interpersonalnych. Charakterystyczne jest to, że objawy mają tendencję do nawrotów w sytuacjach emocjonalnie trudnych.

Przyczyny zaburzeń psychosomatycznych

Zaburzenia psychosomatyczne rozwijają się w wyniku złożonej interakcji między czynnikami biologicznymi, psychologicznymi i środowiskowymi.

• Podłoże biologiczne – związane m.in. z wrodzoną wysoką wrażliwością układu nerwowego, przewlekłą aktywacją osi stresu, zaburzeniami neuroprzekaźnictwa oraz predyspozycjami genetycznymi. Wiele osób wykazuje wzmożoną reakcję somatyczną na bodźce emocjonalne, co może skutkować objawami cielesnymi w odpowiedzi na stres.
• Czynniki psychologiczne – obejmują nierozwiązane konflikty emocjonalne, trudności w regulacji uczuć, skłonność do tłumienia emocji, perfekcjonizm, nieadekwatne mechanizmy radzenia sobie ze stresem, niską samoocenę oraz doświadczenia traumy w dzieciństwie. Osoby cierpiące na zaburzenia psychosomatyczne często mają trudność z rozpoznawaniem i werbalizacją stanów emocjonalnych, co określa się mianem aleksytymii.
• Podłoże środowiskowe – główne znaczenie mają: przewlekły stres w pracy lub rodzinie, brak wsparcia społecznego, nadmierne przeciążenie obowiązkami, niestabilne warunki życiowe oraz presja społeczna. Ciało reaguje wówczas na chroniczne przeciążenie emocjonalne, uruchamiając dolegliwości fizyczne.

Jak rozpoznać zaburzenia psychosomatyczne – diagnostyka

Diagnoza zaburzeń psychosomatycznych wymaga kompleksowego podejścia, które łączy ocenę somatyczną i psychologiczną. W pierwszym etapie konieczne jest wykluczenie przyczyn organicznych zgłaszanych objawów – na podstawie badań laboratoryjnych, obrazowych i konsultacji specjalistycznych. Gdy wyniki nie potwierdzają choroby somatycznej, a objawy utrzymują się, warto rozważyć możliwość istnienia psychicznego podłoża dolegliwości. W takim przypadku niezbędna jest konsultacja z psychiatrą lub doświadczonym psychoterapeutą.

Ważną rolę w rozpoznaniu odgrywa szczegółowy wywiad medyczny, analiza historii życiowej pacjenta, identyfikacja sytuacji stresowych oraz charakterystyka objawów w kontekście emocjonalnym. W pracy diagnostycznej można wykorzystać kwestionariusze oceniające poziom napięcia, skłonność do somatyzacji oraz styl radzenia sobie ze stresem. Bardzo istotne jest zbudowanie z pacjentem relacji opartej na zaufaniu, która umożliwia otwartą rozmowę o psychicznych aspektach dolegliwości.

W kryteriach diagnostycznych zaburzeń psychosomatycznych uwzględnia się przede wszystkim:

• skargi na różne i zmienne objawy somatyczne, których nie można wyjaśnić występowaniem żadnej wykrywalnej choroby somatycznej. Utrzymywanie się tych skarg przez okres co najmniej 2 lat,
• skoncentrowanie się na objawach prowadzących do ponawiania kolejnych konsultacji lub badań. Ewentualnie samodzielne, uporczywe przyjmowanie leków i suplementów,
• uporczywe odrzucanie zapewnień lekarzy o braku adekwatnej, fizycznej przyczyny objawów somatycznych,
• występowanie w sumie sześciu lub więcej objawów somatycznych, należących do co najmniej dwóch oddzielnych grup (bólowe, skórne, żołądkowo-jelitowe, sercowo-naczyniowe, moczowo-płciowe).

Leczenie zaburzeń psychosomatycznych

Leczenie zaburzeń psychosomatycznych opiera się na podejściu zintegrowanym – uwzględniającym zarówno objawy cielesne, jak i emocjonalne. Fundamentalną rolę odgrywa psychoterapia, której celem jest identyfikacja i przepracowanie źródeł cierpienia psychicznego, nauka regulowania emocji oraz rozwijanie zdrowszych mechanizmów radzenia sobie z napięciem.

Podstawą każdej metody postępowania psychoterapeutycznego jest powstanie relacji terapeutycznej, jednakże w zaburzeniach dysocjacyjnych często jest ona nieskuteczna, a wyjaśnienie histerycznej genezy objawów może nie przynosić efektów, lub wręcz skłonić pacjenta do zerwania kontaktu terapeutycznego. Wskazane jest jednak umożliwienie pacjentowi odreagowania silnych emocji oraz omówienie znaczenia urazów psychicznych w jego życiu. A o powiązaniach między stresem a objawami somatycznymi należy mówić dopiero po wykształceniu się głębokiej więzi terapeutycznej. Wtedy też można stopniowo wyjaśniać symboliczne znaczenie objawów.

Psychoterapia powinna być także skierowana do rodziny pacjenta. W terapii zaburzeń somatyzacyjnych niezwykle ważne jest umacnianie więzi terapeutycznej z pacjentem i podchodzenie do problemów, a nie samych objawów z zaangażowaniem. Kluczowe jest zachęcanie pacjenta do omawiania trudności i poszukiwania sposobów ich przezwyciężania.

Zazwyczaj w zaburzeniach psychosomatycznych nie zaleca się farmakoterapii, jednak w niektórych przypadkach, szczególnie gdy współwystępują objawy depresyjne, lękowe lub zaburzenia snu, psychiatra może rozważyć leczenie farmakologiczne.

Pacjentom warto proponować również treningi relaksacji, techniki oddechowe, ćwiczenia uważności (mindfulness) oraz psychoedukację w zakresie wpływu psychiki na zdrowie.

Skuteczna terapia zaburzeń psychosomatycznych wymaga czasu, zaangażowania i współpracy ze specjalistą, jednak przynosi długofalowe efekty – nie tylko w zakresie redukcji objawów, ale także poprawy jakości życia i lepszego funkcjonowania w relacjach i pracy.

Ile trwa leczenie zaburzeń psychosomatycznych?

Czas trwania terapii zaburzeń psychosomatycznych jest zmienny i zależy od wielu czynników – w tym głębokości objawów, ich przewlekłości, gotowości pacjenta do pracy terapeutycznej, a także współistniejących zaburzeń psychicznych. U części pacjentów poprawa może nastąpić po kilkunastu miesiącach regularnej terapii, jednak w przypadku długo utrzymujących się objawów, terapia może trwać nawet kilka lat. Duże znaczenie ma systematyczność, relacja terapeutyczna, doświadczenie psychoterapeuty oraz włączenie pracy nad zmianą stylu życia.

Leczenie zaburzeń psychosomatycznych we Wrocławiu – dlaczego warto szukać pomocy w Gabinecie Psychoterapii prof. Donaty Kurpas??

Gabinet Psychoterapii prof. Donaty Kurpas we Wrocławiu zapewnia pacjentom kompleksową opiekę, łączącą wiedzę kliniczną z indywidualnym podejściem do historii życia i przeżywanych trudności. Pacjenci cierpiący z powodu objawów psychosomatycznych często czują się niezrozumiani, wyczerpani wieloletnimi dolegliwościami i ich bezskuteczną diagnostyką oraz pozbawieni poczucia wpływu na własny stan zdrowia. W takich przypadkach kluczowa jest pomoc doświadczonego psychoterapeuty, który uwzględni związek pomiędzy psychiką a ciałem i stworzy bezpieczną przestrzeń do pracy nad przyczynami objawów.

Prof. Donata Kurpas to specjalistka z bogatym dorobkiem naukowym i wieloletnią praktyką w pracy z pacjentami. Jej podejście cechuje profesjonalizm, empatia i głębokie zrozumienie mechanizmów psychofizycznych. Terapia zaburzeń psychosomatycznych pod jej opieką to realna szansa na odzyskanie równowagi, dobrego samopoczucia i trwałą poprawę jakości życia.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące zaburzeń psychosomatycznych.