Osobowość unikająca: jak wpływa na zdrowie emocjonalne i fizyczne?

Osobowość unikająca jest zaburzeniem, które charakteryzuje się głębokim lękiem przed odrzuceniem, krytyką oraz zranieniem. Osoby posiadające takie cechy mają tendencję do wycofywania się z sytuacji, które wiążą się z oceną przez innych. Taki sposób myślenia i zachowania wpływa na ich życie społeczne i zawodowe, ograniczając możliwości rozwoju relacji oraz kariery.

Jedną z kluczowych cech osobowości unikającej jest silny lęk przed oceną. Osoby o takich skłonnościach obawiają się, że inni mogą dostrzec ich słabości, co wywołuje niepokój i sprawia, że unikają sytuacji, w których mogłyby być oceniane. W rezultacie często rezygnują z działań, które mogłyby przynieść im satysfakcję lub sukces, ponieważ wolą unikać ryzyka związanego z możliwością porażki lub odrzucenia. To poczucie zagrożenia prowadzi do wycofywania się z relacji międzyludzkich, szczególnie tych bardziej intymnych.

Często towarzyszy temu głęboko zakorzenione poczucie niższości i wstydu. Osoby z cechami osobowości unikającej zwykle mają przekonanie, że są gorsze od innych, co skutkuje poczuciem nieadekwatności. Takie myślenie wpływa na ich relacje, sprawiając, że czują się mniej wartościowe w porównaniu do innych, co jeszcze bardziej wzmacnia ich tendencję do wycofywania się z kontaktów społecznych. Chociaż osoby te pragną relacji, ich lęk przed odrzuceniem i negatywną oceną dominuje, co prowadzi do ograniczenia bliskich kontaktów.

Kolejnym istotnym aspektem osobowości unikającej jest tendencja do unikania sytuacji społecznych. Osoby takie często rezygnują z okazji do nawiązania znajomości, nawet jeśli wewnętrznie pragną bliskości. Taka postawa wpływa na ich życie osobiste i zawodowe, sprawiając, że mają niewielu bliskich znajomych i rzadko wchodzą w głębsze relacje. Zamiast podejmować ryzyko otwarcia się na innych, wybierają bezpieczeństwo samotności, co z czasem prowadzi do izolacji.

Trudności w wyrażaniu emocji są kolejną cechą charakterystyczną osobowości unikającej. Osoby o takich skłonnościach mają trudności zarówno z wyrażaniem przyjemnych, jak i trudnych uczuć. Tłumią emocje, aby uniknąć ryzyka narażenia się na potencjalne odrzucenie, co wpływa na ich relacje z innymi oraz prowadzi do narastania uczucia samotności i niezrozumienia.

Zaburzenie to nie ogranicza się jedynie do aspektów społecznych – jego wpływ na zdrowie może być znacznie bardziej rozległy. Długotrwałe wycofywanie się i unikanie kontaktów społecznych zwiększa ryzyko trudności emocjonalnych, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe, które często wynikają z poczucia izolacji. Brak bliskich relacji i stałe unikanie sytuacji ocenianych jako zagrażające mogą prowadzić do chronicznego stresu, który ma negatywny wpływ na zdrowie fizyczne. Taki stres obciąża organizm, sprzyja problemom z układem sercowo-naczyniowym i osłabia układ odpornościowy, zwiększając podatność na choroby somatyczne.

Osoby z cechami osobowości unikającej również często mają trudności z konstruktywnym radzeniem sobie ze stresem, co tylko pogłębia ich problemy zdrowotne. Tłumienie emocji, które jest charakterystyczne dla tego typu osobowości, może prowadzić do zaburzeń psychosomatycznych, takich jak bóle głowy, problemy z układem trawiennym czy bezsenność. Długotrwałe unikanie stresujących sytuacji przyczynia się do kumulowania trudnych emocji, co wpływa zarówno na zdrowie psychiczne jak i fizyczne.

Osobowość unikająca objawy

Więcej o osobowości unikającej: https://donatakurpas.pl/osobowosc-unikajaca-przyczyny-objawy-i-leczenie/

Wpływ osobowości unikającej na zdrowie emocjonalne

Osoby z cechami osobowości unikającej często cierpią z powodu długotrwałej izolacji, która negatywnie wpływa na ich zdrowie emocjonalne. Wycofanie z kontaktów społecznych oraz obawa przed zranieniem sprawiają, że rezygnują z nawiązywania bliskich relacji. Choć mogą tęsknić za więziami i głębokimi relacjami, lęk przed odrzuceniem i krytyką powoduje, że unikają sytuacji, które mogłyby im te więzi umożliwić. Skutkiem takiego stylu życia jest samotność, która stopniowo staje się dla nich codziennym towarzyszem. Samotność nie wynika z braku potrzeby kontaktu, lecz z paraliżującego lęku przed byciem ocenionym, co wpływa na ich sposób postrzegania każdej interakcji. Niezaspokojona potrzeba bliskości potęguje poczucie osamotnienia i prowadzi do dalszego wycofania.

Konsekwencją izolacji jest wzrost ryzyka zaburzeń nastroju. Osoby o cechach osobowości unikającej często zmagają się z depresją, spowodowaną brakiem pozytywnych interakcji, które mogłyby wspierać ich emocjonalnie i podnosić samoocenę. Zamknięcie się na relacje społeczne pozbawia ich możliwości wyrażania siebie oraz dzielenia się swoimi emocjami, co prowadzi do wewnętrznego kumulowania negatywnych uczuć. W takich przypadkach nastrój stopniowo się pogarsza, pojawia się apatia i uczucie beznadziejności. Dodatkowo, obawa przed odrzuceniem i krytyką wywołuje nasilony lęk, który nasila się w sytuacjach społecznych i może prowadzić do rozwoju zaburzeń lękowych.

Lęk u osób z cechami osobowości unikającej nie ogranicza się jedynie do konkretnych sytuacji stresujących; przybiera formę przewlekłego, codziennego napięcia. Pojawia się nie tylko w bezpośrednich kontaktach z innymi, ale także na myśl o przyszłych interakcjach. Ten stan niepokoju negatywnie wpływa na zdrowie emocjonalne, czasem prowadząc do zaburzeń lękowych, takich jak fobia społeczna. Lęk zakorzeniony w poczuciu niskiej wartości nasila niepokój, skłaniając do unikania sytuacji, które mogłyby narażać na odrzucenie.

Cechy osobowości unikającej wiążą się także z chronicznie niską samooceną. Osoby o takich cechach często uważają siebie za mniej wartościowe i niekompetentne. Postrzeganie siebie w ten sposób powoduje, że unikają wyzwań, które mogłyby wzmocnić ich poczucie własnej wartości. Lęk przed porażką i wstyd przed byciem ocenionym sprawiają, że rezygnują z sytuacji mogących ujawnić ich niedoskonałości. To unikanie wzmacnia przekonanie o własnej nieadekwatności i prowadzi do dalszego obniżenia samooceny. Zamknięcie na nowe doświadczenia, które mogłyby wzmocnić ich poczucie wartości, pogłębia negatywne myślenie o sobie.

Z czasem niska samoocena sprawia, że zadowolenie z siebie staje się niemal nieosiągalne. Osoby z cechami osobowości unikającej rzadko odczuwają dumę czy satysfakcję z własnych osiągnięć, skupiając się na własnych brakach. To negatywne myślenie utrudnia im nawiązywanie i utrzymywanie relacji, tworząc błędne koło wycofania i izolacji. W efekcie zdrowie emocjonalne stale pozostaje pod presją, a brak wsparcia i pozytywnego wzmocnienia ze strony innych dodatkowo pogarsza stan psychiczny.

Więcej o lęku przed bliskością: https://donatakurpas.pl/lek-przed-bliskoscia/

Osobowość unikająca w związku

Jak osobowość unikająca oddziałuje na zdrowie fizyczne?

Osobowość unikająca wpływa nie tylko na zdrowie psychiczne, ale również na funkcjonowanie całego organizmu. Przewlekły stres wynikający z lęku przed odrzuceniem i krytyką oddziałuje negatywnie na zdrowie fizyczne, prowadząc do szeregu problemów somatycznych. Osoby o cechach osobowości unikającej doświadczają nasilonego napięcia, które towarzyszy im zarówno podczas interakcji społecznych, jak i w oczekiwaniu na kontakt z innymi. Ten stały stan stresu przeciąża układ nerwowy, wywołując reakcje, które z czasem mogą zaszkodzić różnym układom organizmu.

Stres wywołany lękiem przed odrzuceniem często manifestuje się fizycznie poprzez napięcie mięśniowe i bóle głowy. Szczególnie obciążone są mięśnie szyi, karku i ramion, co wynika z chronicznej aktywacji odpowiedzi „walcz lub uciekaj”, traktowanej przez organizm jako stan zagrożenia. Długotrwały stres może prowadzić do napięciowych bólów głowy oraz migren, które obniżają jakość życia i mogą powodować chroniczne zmęczenie.

Osobowość unikająca negatywnie oddziałuje również na układ pokarmowy i sercowo-naczyniowy. Przewlekłe unikanie stresujących sytuacji nie rozwiązuje problemu napięcia, lecz pozwala mu narastać, co obciąża układ pokarmowy. Skutkiem mogą być dolegliwości takie jak dyspepsja czynnościowa, nudności oraz zespół jelita drażliwego (IBS), często występujące w kontekście przewlekłego stresu. Długotrwały stres podwyższa również ciśnienie tętnicze, co nadmiernie obciąża serce, zwiększając ryzyko nadciśnienia oraz zaburzeń rytmu serca, a także innych schorzeń kardiologicznych.

Narażenie na przewlekły stres i lęk wpływa również na układ odpornościowy. Stres podwyższa poziom kortyzolu, który, przy długotrwałym wydzielaniu, osłabia działanie komórek odpornościowych, ograniczając zdolność organizmu do regeneracji i zmniejszając jego odporność na infekcje. Badania pokazują, że przewlekły stres osłabia odpowiedź immunologiczną organizmu, przez co osoby z cechami osobowości unikającej stają się bardziej podatne na infekcje oraz choroby autoimmunologiczne.

Choć relacja między przewlekłym stresem a chorobami nowotworowymi jest skomplikowana i nie do końca wyjasniona, dookreślono, że długotrwały stres może prowadzić do zmian w układzie immunologicznym, które z czasem mogą wpłynąć na wzrost ryzyka chorób nowotworowych. Dlatego też ważne jest, aby osoby z cechami osobowości unikającej zwracały uwagę na wpływ stresu na swoje zdrowie i podejmowały kroki, które mogą pomóc w jego redukcji.

Więcej o stresie: https://donatakurpas.pl/stres-czy-mozna-odczuwac-go-calym-cialem/

Mechanizmy obronne i ich wpływ na zdrowie

Osoby z cechami osobowości unikającej często stosują mechanizmy obronne, takie jak unikanie konfrontacji i tłumienie emocji, które mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i fizycznego. Unikanie konfrontacji pozwala chwilowo złagodzić napięcie związane z lękiem przed oceną lub konfliktem, ale nie rozwiązuje podstawowego problemu. W rezultacie emocje związane z nierozwiązanymi sytuacjami kumulują się, co prowadzi do chronicznego stresu i przeciążenia emocjonalnego. Gromadzone, niewyrażone uczucia, takie jak złość, smutek czy frustracja, mogą manifestować się somatycznie – w postaci bólów głowy, zaburzeń snu, problemów trawiennych oraz napięciowych bólów mięśni.

Długotrwałe unikanie konfrontacji wzmacnia tendencję do wycofywania się z sytuacji, które mogłyby przyczynić się do rozwiązania problemów. Osoby unikające często żyją w stanie ciągłego napięcia i nierozstrzygniętych konfliktów, co negatywnie wpływa na ich zdrowie psychiczne. Narastający stres może prowadzić do zaburzeń lękowych oraz depresji. Brak możliwości wyrażania i przetwarzania emocji pogłębia poczucie izolacji oraz niezrozumienia, co potęguje cierpienie psychiczne.

osobowość unikająca jak sobie radzić

Tłumienie emocji jest kolejnym powszechnym mechanizmem obronnym u osób z osobowością unikającą. Zamiast wyrażać swoje uczucia, starają się je ukrywać, aby uniknąć potencjalnego odrzucenia lub konfliktu. Tłumienie emocji powoduje wzrost poziomu kortyzolu – hormonu stresu. Kortyzol, wydzielany w odpowiedzi na stres, przygotowuje organizm do działania w sytuacji zagrożenia, jednak długotrwałe jego wysokie stężenie obciąża układ nerwowy i inne układy organizmu. Może to osłabiać układ odpornościowy, zwiększając podatność na infekcje i choroby autoimmunologiczne.

Więcej o mechanizmach obronnych: https://donatakurpas.pl/o-odcieciu/

Znaczenie zdrowych nawyków w radzeniu sobie z osobowością unikającą

Techniki relaksacyjne i ich rola w redukcji stresu

Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, mindfulness oraz techniki oddechowe, mogą znacząco pomóc w radzeniu sobie z przewlekłym stresem, który często towarzyszy osobowości unikającej. Medytacja i mindfulness, czyli praktyki świadomego skupiania uwagi na teraźniejszości, pomagają w uspokajaniu umysłu i obniżeniu napięcia emocjonalnego. Z kolei techniki oddechowe, jak na przykład głębokie oddychanie brzuszne, wpływają na obniżenie poziomu kortyzolu i poprawiają samopoczucie. Regularne stosowanie tych praktyk pozwala nie tylko na chwilowe odprężenie, ale również na długotrwałą redukcję poziomu stresu.

Znaczenie aktywności fizycznej

Aktywność fizyczna jest niezwykle ważna dla osób z cechami osobowości unikającej, ponieważ pomaga nie tylko w poprawie zdrowia fizycznego, ale także w radzeniu sobie ze stresem. Regularne ćwiczenia fizyczne, takie jak spacery, jogging, jazda na rowerze czy joga, prowadzą do zwiększenia poziomu endorfin, znanych jako „hormony szczęścia”. Aktywność fizyczna zmniejsza napięcie mięśniowe i poprawia jakość snu, co ma bezpośredni wpływ na obniżenie poziomu stresu. Ponadto, osoby, które regularnie uprawiają sport, często zyskują poczucie kontroli i satysfakcji, co wzmacnia ich pewność siebie i sprzyja budowaniu bardziej pozytywnego obrazu siebie.

Osobowość unikająca

Wzmacnianie poczucia własnej wartości

Wzmacnianie poczucia własnej wartości jest kluczowe dla osób z osobowością unikającą, które zmagają się z niską samooceną i poczuciem niższości. Praktyczne wskazówki, które mogą pomóc w budowaniu pewności siebie, to: stawianie sobie małych, realistycznych celów, wyznaczanie i świętowanie nawet najmniejszych osiągnięć oraz regularne przypominanie sobie o swoich mocnych stronach i umiejętnościach. Równie istotne jest angażowanie się w zdrowe relacje z ludźmi, którzy szanują i wspierają. Wzmacnianie poczucia wartości może także obejmować rozwijanie umiejętności komunikacyjnych, co pomoże w bardziej otwartym wyrażaniu potrzeb i opinii. Podejmowanie kroków w stronę budowania pozytywnego obrazu siebie jest fundamentalne, aby stopniowo zmniejszać lęk przed oceną i unikać długotrwałego wycofania społecznego.

Wprowadzenie zdrowych nawyków do codziennego życia może przynieść długotrwałe korzyści w radzeniu sobie z trudnościami wynikającymi z osobowości unikającej, pomagając budować bardziej stabilne i satysfakcjonujące życie emocjonalne oraz relacje.

Więcej o strategiach budowania wewnętrznej odporności emocjonalnej: https://donatakurpas.pl/praktyczne-strategie-budowania-wewnetrznej-odpornosci-emocjonalnej/

Jak psychoterapia może pomóc? Korzyści z terapii psychodynamicznej

Psychoterapia psychodynamiczna może być szczególnie pomocna dla osób z cechami osobowości unikającej, ponieważ koncentruje się na odkrywaniu i przetwarzaniu głęboko zakorzenionych wzorców myślenia oraz zachowań. Terapia ta wspiera lepsze zrozumienie nieświadomych motywacji i mechanizmów obronnych, takich jak unikanie konfrontacji czy tłumienie emocji, które wpływają na codzienne życie i relacje. Dzięki pracy z psychoterapeutą, dana osoba stopniowo rozpoznaje ukryte lęki oraz schematy myślowe leżące u podstaw jej zachowań, co umożliwia wprowadzanie zmian w sposobie reagowania na trudne sytuacje.

Psychoterapia psychodynamiczna wspiera również pracę nad samooceną i poczuciem własnej wartości, co jest kluczowe w radzeniu sobie z osobowością unikającą. Proces ten pozwala na przełamywanie wzorców wycofywania się z relacji i unikania ryzykownych emocjonalnie sytuacji, a także na budowanie bardziej autentycznych i satysfakcjonujących więzi z innymi. Długoterminowa praca nad zrozumieniem własnych reakcji i emocji umożliwia stopniowe przełamywanie lęków oraz uzyskanie większej kontroli nad swoim życiem emocjonalnym.

Więcej o psychoterapii psychodynamicznej I innych nurtach w psychoterapii: https://donatakurpas.pl/nurty-w-psychoterapii/

Kiedy warto szukać pomocy?

Rozważenie poszukiwania pomocy terapeutycznej jest wartościowym krokiem, gdy zauważamy, że nasze sposoby radzenia sobie z wyzwaniami i relacjami przestają być skuteczne lub zaczynają powodować cierpienie. Jeśli unikanie konfrontacji, tłumienie emocji i wycofywanie się z relacji stają się przeszkodami w codziennym życiu, warto zastanowić się, czy nadszedł czas, by skorzystać ze wsparcia. Refleksja nad tym, jak podchodzimy do trudności i jakie wzorce kierują naszymi działaniami, może pomóc zidentyfikować obszary, nad którymi warto pracować.

Więcej o psychoterapii: https://donatakurpas.pl/na-czym-polega-psychoterapia/

Osobowość unikająca a miłość

Jak znaleźć wsparcie psychoterapeutyczne?

Decyzja o poszukaniu pomocy psychoterapeutycznej może być dużym krokiem, ale dostępne są liczne zasoby, które ułatwiają rozpoczęcie tej drogi. Dobrym punktem wyjścia jest zapoznanie się z różnymi podejściami terapeutycznymi i ich metodami – w przypadku osobowości unikającej pomocne mogą być np. terapia psychodynamiczna lub terapia poznawczo-behawioralna. Warto skorzystać z baz danych i rejestrów certyfikowanych psychoterapeutów, które umożliwiają znalezienie specjalisty posiadającego odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie. Przy wyborze psychoterapeuty pomocne mogą być również strony instytucji i towarzystw zrzeszających psychoterapeutów, które dbają o wysoki standard oferowanej pomocy.

Rzetelne stowarzyszenia podkreślają, że przy wyborze psychoterapeuty kluczowe jest zwrócenie uwagi na jego wykształcenie oraz akredytację. Bazowanie wyłącznie na opiniach w internecie nie jest zalecane, ponieważ mogą one nie odzwierciedlać pełnego obrazu jakości świadczonej pomocy. Warto postawić na bezpośrednią rozmowę z psychoterapeutą, aby omówić swoje potrzeby i sprawdzić, czy oferowany przez niego sposób pracy odpowiada naszym oczekiwaniom.

Kiedy wybrać psychologa, psychiatrę, psychoterapeutę, a kiedy coacha? Jaką psychoterapię wybrać? https://donatakurpas.pl/kiedy-wybrac-psychologa-psychiatre-psychoterapeute-a-kiedy-coacha-jaka-psychoterapie-wybrac/

Jak rozpocząć pracę nad zdrowiem emocjonalnym i fizycznym?

Pierwszym krokiem do pracy nad zdrowiem emocjonalnym i fizycznym jest wyrażenie gotowości do zmiany i otwarcia się na wsparcie. Po znalezieniu odpowiedniego psychoterapeuty, warto omówić swoje cele i obszary, nad którymi chcielibyśmy pracować. Psychoterapia może pomóc w nauce nowych sposobów radzenia sobie z emocjami i budowaniu zdrowych nawyków, takich jak regularne stosowanie technik relaksacyjnych i wprowadzenie aktywności fizycznej. To długoterminowy proces, ale regularna praca prowadzi do stopniowego wzrostu samoświadomości, poczucia wartości i poprawy jakości życia.

Więcej o budowaniu zdrowych relacji: https://donatakurpas.pl/jak-budowac-zdrowe-relacje/

Porady dotyczące dbania o siebie – praktyczne kroki, które można podjąć w celu wprowadzenia pozytywnych zmian w życiu

  • Ustal regularny harmonogram snu

Sen jest kluczowy dla regeneracji organizmu. Staraj się kłaść spać i wstawać o tej samej porze każdego dnia, aby wspierać naturalny rytm dobowy.

  • Zacznij dzień od kilku minut medytacji lub ćwiczeń oddechowych

Medytacja i techniki oddechowe pomagają w redukcji stresu, poprawiają koncentrację i wspierają zdrowie emocjonalne.

  • Zadbaj o regularną aktywność fizyczną

Wybierz formę ruchu, która sprawia ci przyjemność, np. spacer, joga, jazda na rowerze. Aktywność fizyczna zwiększa poziom endorfin i pomaga w redukcji napięcia.

  • Planuj posiłki i dbaj o zbilansowaną dietę

Zdrowa dieta ma duży wpływ na samopoczucie. Staraj się jeść regularnie i unikać przetworzonej żywności.

  • Wprowadzaj małe cele i świętuj ich realizację

Wyznaczaj realistyczne, drobne cele, które pomogą ci budować poczucie własnej sprawczości. Doceniaj każdy krok na drodze do osiągnięcia większych zmian.

  • Znajdź czas na rozwijanie zainteresowań

Regularne poświęcanie czasu na hobby pomaga w relaksacji, wzbogaca życie i może być formą wyrażania siebie.

  • Utrzymuj kontakt z bliskimi

Wsparcie społeczne jest niezwykle ważne. Utrzymywanie zdrowych relacji może pomóc w poprawie samopoczucia i redukcji poczucia samotności.

  • Naucz się wyrażać emocje w zdrowy sposób

Praktykuj techniki komunikacji asertywnej, aby lepiej radzić sobie z trudnymi emocjami i budować bardziej autentyczne relacje z innymi.

  • Skupiaj się na zasobach

Codzienne zapisywanie rzeczy, które są dla ciebie wartościowe lub za które czujesz wdzięczność, pomaga w utrzymaniu pozytywnego nastawienia i zwiększa satysfakcję z życia.

  • Znajdź czas na relaks

Regularnie poświęcaj czas na relaksujące zajęcia, takie jak czytanie, słuchanie muzyki czy kąpiel, aby pozwolić sobie na regenerację po stresującym dniu.

Osobowość unikająca

Więcej o wewnętzrnym spokoju: https://donatakurpas.pl/jak-odnalezc-spokoj-w-obliczu-niekontrolowanych-wydarzen/

Prof. dr hab. n. med.
Donata Kurpas

Gabinet psychoterapii we Wrocławiu
Stefana Jaracza 69/1
50-305 Wrocław

Psychoterapeuta Donata Kurpas

Szkolenie w zakresie psychoterapii
2006 – ukończone studia podyplomowe Podstawy Psychoterapii – pierwsza część 4-letniego kształcenia; Uniwersytet Jagielloński, Medyczne Centrum Kształcenia Podyplomowego Uniwersytetu Jagiellońskiego
od 2007 – członek Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Sekcji Psychoterapii
2008 – ukończone studia podyplomowe Szczegółowe Problemy Psychoterapii – druga część 4- letniego kształcenia; Uniwersytet Jagielloński, Medyczne Centrum Kształcenia Podyplomowego Uniwersytetu Jagiellońskiego
od 2023 – członek Polskiej Federacji Psychoterapii

Doświadczenie kliniczne
2005-2008 – psychoterapia treningowa w ramach grupy self (125 godzin) – Ewa Niezgoda, Kraków
od 2007 – gabinet psychoterapii indywidualnej i grupowej: pacjenci z zaburzeniami lękowymi i/lub depresyjnymi, z zaburzeniami odżywiania, terapia par.
2008 – zgrupowanie treningowe (60 godzin) – w ramach szkolenia z zakresu psychoterapii
2008 – trening interpersonalny (40 godzin) – Halina Nałęcz-Nieniewska, Warszawa
2008-2010 – psychoterapia treningowa indywidualna (98 sesji) – Katarzyna Ćwirko-Kusztan, Wrocław
2016 – staż na Oddziale Dziennym Leczenia Nerwic Kliniki Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu (240 godzin)
2018 – staż na Oddziale Dziennym Psychiatrycznym (Feniks – Sosnowiec) – psychoterapia grupowa zaburzeń psychotycznych i afektywnych (120 godzin)