Przez lustrzaną przepaść, czyli o narcystycznych zaburzeniach osobowości

Narcyzm to termin, który odnosi się zarówno do nazwy kwiatu, jak i do cechy osobowości. Kiedy mówimy o narcyzmie jako cechy osobowości, opisujemy pewne zachowania i tendencje. Według starożytnej greckiej mitologii, Narcyz był przystojnym młodzieńcem, który zakochał się we własnym odbiciu w wodzie i nie mógł oderwać od niego wzroku, co w końcu doprowadziło do jego śmierci.

Ludzie narcystyczni są zwykle bardzo skoncentrowani na sobie, często dominują innych i wykorzystują ich dla własnych celów. Nie przejmują się uczuciami innych i często chwalą się cudzymi sukcesami, które przypisują sobie. Badania naukowe wskazują również, że osoby narcystyczne często brakuje empatii, zawsze pragną być w centrum uwagi i podziwiane, a ich zachowania mogą być nieodpowiednie, takie jak poniżanie innych i lekceważenie norm społecznych.

Pierwsze teorie na temat narcyzmu pochodzą z dziedziny psychoanalizy i były opracowane przez takich naukowców jak Freud, Kohut i Kernberg. Według nich, przyczyny narcyzmu można upatrywać w problematycznych relacjach dziecka z rodzicami lub opiekunami, co prowadzi do braku rozwoju empatii i negatywnie wpływa na zachowanie się narcystycznej osoby w społeczeństwie.

Narcyzm może być rozumiany na dwa sposoby. Może być uważany za zaburzenie osobowości, które jest diagnozowane przez specjalistów używając systemów klasyfikacji zaburzeń psychicznych. Może też być postrzegany jako cecha, która występuje w różnym stopniu u każdej osoby. Istnieją różne teorie dotyczące narcyzmu, które opisują go jako złożoną cechę psychologiczną. Wyróżnia się dwa główne rodzaje narcyzmu: adaptacyjny, który jest związany z wysoką samooceną i pewnością siebie, oraz dezadaptacyjny, który wiąże się z wykorzystywaniem innych i agresywnym zachowaniem.

Więcej o zaburzeniach osobowości.

Jak rozpoznać narcystyczne zaburzenia osobowości?

Głównym celem narcyzmu jest utrzymanie wysokiej opinii o sobie. Osoby narcystyczne dążą do utrzymywania pozytywnego obrazu swojej osoby i ego, które jest kluczowe dla ich samopoczucia i poczucia wartości. Aby osiągnąć ten cel, wykorzystują różne strategie, takie jak strategia podziwu i strategia rywalizacji.

Strategia podziwu polega na intensywnym dążeniu do uzyskania uznania społecznego i podkreślaniu swoich sukcesów. Osoby narcystyczne starają się być obiektem podziwu innych ludzi, pragną, aby ich osiągnięcia i wartość były dostrzeżone i docenione. Często prezentują się w sposób, który ma na celu wzbudzenie pozytywnych reakcji i zachwytu u innych. Mogą poświęcać dużo uwagi swojemu wyglądowi, sukcesom zawodowym czy pozycji społecznej, aby zdobyć uznanie i potwierdzenie swojej wartości.

Wzmocnienie ego jest kluczowym elementem strategii podziwu. Osoby narcystyczne koncentrują się na budowaniu swojego ego poprzez pozytywne informacje i opinie na swój temat. Szukają pochwał i komplementów, aby utwierdzić się w przekonaniu, że są wyjątkowe i lepsze od innych. Oczekują uznania za swoje osiągnięcia i oczarowania, które wzbudzają u innych.

Kolejną strategią narcyzmu jest rywalizacja, która ma na celu unikanie porażek społecznych i obronę własnego ego. Osoby narcystyczne często odczuwają silną potrzebę bycia najlepszymi i przewyższania innych. Przez rywalizację starają się utrzymać pozycję dominującą i nie dopuścić do sytuacji, w których mogą zostać zdeprecjonowane lub odrzucone. Mogą wykazywać agresywne zachowania, które mają na celu utrzymanie swojej wyższości i dominacji w relacjach społecznych.

Obie strategie narcyzmu mają różne aspekty emocjonalne, motywacyjne, poznawcze i behawioralne (dotyczące zachowania). Emocjonalnie osoby narcystyczne są często zależne od pozytywnych opinii i reakcji innych, które wzmacniają ich poczucie własnej wartości. Motywacyjnie są napędzane potrzebą zdobywania uznania i potwierdzenia swojej wartości przez innych. Poznawczo mogą mieć trudności z rozpoznawaniem i akceptacją własnych słabości, a także z empatią wobec innych ludzi. Behawioralnie mogą wykazywać dominujące, manipulacyjne i wykorzystujące zachowania, aby osiągnąć swoje cele i utrzymać kontrolę nad innymi.

Warto zauważyć, że narcyzm może mieć negatywne konsekwencje dla relacji społecznych. Osoby narcystyczne często skupiają się na sobie i swoich potrzebach, zaniedbując i wykorzystując innych ludzi. Mogą mieć trudności w budowaniu trwałych i autentycznych relacji, ponieważ ich głównym celem jest własna gratyfikacja i potwierdzenie wartości w oczach innych.

Więcej o zdrowych relacjach.

Jak wytrwać w relacji z bliską osobą o cechach narcystycznych?

Kiedy pozostajesz w relacji z osobą z zaburzeniami narcystycznymi, może być to trudne i wymagające. Oto kilka wskazówek, które mogą Ci pomóc:

1. Zbuduj swoje wsparcie: Ważne jest, aby mieć ludzi wokół siebie, którzy Cię rozumieją i wspierają. Może to być rodzina, przyjaciele lub grupa wsparcia. Dziel się swoimi uczuciami i doświadczeniami z innymi, którzy przeszli przez podobne sytuacje.
2. Utrzymuj zdrowe granice: Określenie swoich granic jest kluczowe w relacji z narcystyczną osobą. Ustal, co jest dla Ciebie akceptowalne i czego nie będziesz tolerować. Bądź stanowczy w egzekwowaniu tych granic i nie pozwól, aby narcystyczna osoba je naruszała.
3. Skup się na sobie: Zadbaj o swoje własne zdrowie psychiczne i emocjonalne. Praktykuj samoświadomość, dbając o swoje potrzeby i realizuj swoje cele. To pomoże Ci utrzymać równowagę w relacji i uniknąć całkowitego zagubienia w potrzebach narcystycznej osoby.
4. Wzmacniaj swoje poczucie własnej wartości: Osoby z zaburzeniami narcystycznymi często będą usiłować obniżać Twoje poczucie własnej wartości. Przypomnij sobie, że jesteś ważny/a i wartościowy/a, niezależnie od ich opinii. Samoakceptacja i budowanie zdrowego poczucia własnej wartości będą kluczowe w utrzymaniu równowagi emocjonalnej.
5. Wykorzystaj techniki radzenia sobie: Rozważ naukę różnych technik radzenia sobie ze stresem, takich jak medytacja, czy techniki pracy z ciałem. Takie narzędzia mogą pomóc Ci w radzeniu sobie z trudnymi emocjami, które mogą pojawić się w relacji z osobą z zaburzeniami narcystycznymi.
6. Uwierz w swoją siłę: Wytrwanie w takiej relacji może być trudne, ale ufaj swoim instynktom i nie wahaj się szukać pomocy, jeśli tego potrzebujesz. Terapia indywidualna lub terapia dla rodzin mogą być cennym wsparciem w procesie radzenia sobie z tym wyzwaniem.

Pamiętaj, że wytrwanie w relacji z osobą z zaburzeniami narcystycznymi nie jest łatwe, ale nie jesteś sam/a. Szukaj wsparcia, buduj swoją siłę i pamiętaj, że zasługujesz na zdrowe, satysfakcjonujące relacje. Ważne jest, aby zawsze zachować troskę o siebie i swoje zdrowie psychiczne w drodze przez lustrzaną przepaść narcystycznych zaburzeń osobowości.

Więcej o radzeniu sobie z trudnymi emocjami.

Jak radzić sobie z narcystycznym szefem?

Radzenie sobie z narcystycznym szefem może być trudne, ale istnieją strategie, które mogą pomóc w lepszym funkcjonowaniu w takiej sytuacji. Oto kilka wskazówek:

1. Zachowaj spokój i profesjonalizm: Ważne jest, aby zachować spokój i profesjonalizm w obecności narcystycznego szefa. Unikaj reagowania emocjonalnie na manipulacyjne zachowania i staraj się utrzymać zdrową perspektywę.
2. Utrzymuj jasne i precyzyjne komunikaty: Narcystyczni szefowie często lubią dominować i manipulować sytuacją. Staraj się być zdecydowany i jasny w swojej komunikacji, aby nie dać się wprowadzić w zmieszanie. Potwierdzaj ustalenia na piśmie, aby uniknąć późniejszych niejasności.
3. Znajdź wsparcie: Poszukaj wsparcia u kolegów z pracy, mentorów lub innych osób, które mogą zrozumieć sytuację. Dyskusje z innymi mogą pomóc w utrzymaniu równowagi emocjonalnej i zyskaniu perspektywy.
4. Skup się na własnym rozwoju: Staraj się rozwijać swoje umiejętności i kompetencje, niezależnie od tego, jakie są oczekiwania narcystycznego szefa. Inwestuj w swój rozwój zawodowy poprzez szkolenia, kursy lub mentorstwo. To może dać Ci większą pewność siebie i niezależność oraz perspektywę wyboru w sferze zawodowej.
5. Wybieraj swoje bitwy: Wybieraj mądrze, które walki warto podjąć. Narcystyczni szefowie często szukają konfrontacji i sporów. Przyjrzyj się sytuacji i określ, które kwestie są naprawdę ważne i które możesz po prostu puścić.
6. Ustal granice: Ważne jest, aby chronić swoje zdrowie psychiczne i emocjonalne. Wypracuj zdrowe granice między pracą a życiem osobistym i upewnij się, że przestrzegasz ich. Nie pozwól, aby narcystyczny szef cię wykorzystywał lub przejmował cały Twój czas i energię.
7. Szukaj innych możliwości: Jeśli sytuacja staje się nieznośna i negatywnie wpływa na twoje zdrowie i dobre samopoczucie, rozważ poszukiwanie innych możliwości zawodowych. Nie bój się rozważyć zmiany pracy, jeśli uważasz, że to jest najlepsze dla Ciebie.

Pamiętaj, że każda sytuacja z narcystycznym szefem jest unikalna. Jeśli sytuacja staje się niebezpieczna lub nie do zniesienia, zwróć się o pomoc do specjalisty ds. zasobów ludzkich lub prawnika. W terapii traum powstających w konsekwencji pozostawania w relacji z narcystyczną osobą pomocna będzie psychoterapia.

Więcej o psychoterapii.

Jak stawiać zdrowe granice w relacjach?

Stawianie zdrowych granic w relacjach jest ważne dla utrzymania równowagi, ochrony zdrowia psychicznego i zachowania własnej autonomii. Oto kilka wskazówek, jak to osiągnąć:

1. Zrozum swoje potrzeby: Ważne jest, abyś zrozumiał swoje własne potrzeby i ograniczenia. Zastanów się, czego naprawdę oczekujesz od siebie i innych osób w relacji. Być może musisz mieć czas dla siebie, ochronić swoją prywatność lub unikać sytuacji, które powodują stres. Zrozumienie swoich potrzeb pomoże Ci określić, jakie granice chcesz ustawić.
2. Wyrażaj swoje oczekiwania: Komunikacja jest kluczowa w ustalaniu granic. Wyrażaj swoje oczekiwania i potrzeby w sposób jasny, ale uprzejmy. Mów o swoich granicach i wyjaśnij, dlaczego są dla ciebie ważne. Pamiętaj, że inni ludzie nie są w stanie czytać twoich myśli, więc ważne jest, aby wyrażać swoje oczekiwania w sposób bezpośredni i konkretny.
3. Utrzymuj spójność: Ważne jest, aby konsekwentnie trzymać się swoich granic. Jeśli zdecydujesz się na ustalenie pewnych granic, pilnuj, aby ich przestrzegać. Niezależnie od sytuacji, trzymaj się swoich wartości i granic, nawet jeśli jest to trudne.
4. Bądź asertywny: Asertywność to umiejętność wyrażania swoich potrzeb i poglądów w sposób bezpośredni, szanując jednocześnie prawa innych osób. Naucz się wyrażać swoje granice w sposób asertywny, unikając agresji lub uległości. Bądź pewny siebie i konsekwentny w wyrażaniu swoich potrzeb.
5. Naucz się mówić „nie”: Mówienie „nie” jest kluczowe przy nabywaniu umiejętności stawiania granic. Nie obawiaj się odmawiać, jeśli coś jest dla Ciebie niezdrowe, zbyt obciążające lub niezgodne z twoimi wartościami. Pamiętaj, że masz prawo do tego, by odmówić i chronić swój dobrostan.
6. Bądź gotowy na konsekwencje: Stawianie granic może prowadzić do reakcji innych osób. Bądź gotowy na to, że nie każdy może zaakceptować twoje granice. Nie pozwól, aby naciski czy manipulacje sprawiły, że zrezygnujesz ze swoich granic. Pamiętaj, że stawianie granic jest ważne, wręcz niezbędne dla Twojego zdrowia.
7. Dbaj o siebie: Utrzymuj zdrowy styl życia, dbaj o swoje emocje i potrzeby. Praktykuj samoakceptację i szanuj siebie. Im bardziej dbasz o siebie, tym łatwiej będzie Ci utrzymać zdrowe granice w relacjach. Poczucie własnej wartości jest tu kluczowe!

Pamiętaj, że stawianie granic może być procesem stopniowym i wymagać czasu. Ważne jest, aby być wytrwałym i konsekwentnym w dążeniu do zdrowych relacji opartych na wzajemnym szacunku i równowadze.

Więcej o relacji z samym sobą.

Jak określić moje poczucie własnej wartości?

Posiadanie odpowiedniego poczucia własnej wartości jest ważne dla zdrowego samopoczucia i dobrego funkcjonowania emocjonalnego. Oto kilka wskaźników, które mogą pomóc ci ocenić swoje poczucie własnej wartości:

1. Akceptacja siebie: Czy akceptujesz siebie takim, jaki jesteś, z wadami i zaletami? Czy unikasz porównywania się do innych i nie oczekujesz nierealistycznych standardów? Akceptacja siebie jest fundamentem zdrowego poczucia własnej wartości.
2. Pozytywne myślenie o sobie: Czy częściej skupiasz się na swoich mocnych stronach i osiągnięciach niż na swoich słabościach? Czy masz pozytywną wizję siebie i wierzysz w swoje umiejętności? Pozytywne myślenie o sobie jest ważnym elementem odpowiedniego poczucia własnej wartości.
3. Odpowiednie reakcje na krytykę: Czy potrafisz konstruktywnie przyjmować konstruktywną krytykę i nie bierzesz jej do siebie jako potwierdzenia swojej niskiej wartości? Czy jesteś w stanie odróżnić konstruktywną opinię od niekonstruktywnego ataku? Umiejętność radzenia sobie z krytyką może wskazywać na zdrowe poczucie własnej wartości.
4. Zdrowe relacje: Czy nawiązujesz zdrowe relacje oparte na szacunku i równości? Czy wybierasz partnerów i przyjaciół, którzy cię doceniają i wspierają? Zdrowe relacje, w których jesteś traktowany z szacunkiem, mogą wpływać pozytywnie na twoje poczucie własnej wartości.
5. Samodeterminacja: Czy czujesz, że masz kontrolę nad swoim życiem i podejmujesz decyzje zgodnie z własnymi wartościami i celami? Czy czujesz się zdolny do wpływania na swoje życie i osiągania sukcesów? Odczucie samodeterminacji może przyczynić się do pozytywnego poczucia własnej wartości.

Jeśli zauważasz, że masz trudności z którymś z tych obszarów, warto rozważyć pracę nad wzmocnieniem swojego poczucia własnej wartości. Psychoterapia, samorozwój, praktyki mindfulness i rozwijanie pozytywnych nawyków mogą być pomocne w budowaniu zdrowego poczucia własnej wartości.

Więcej o silnej psychice.