Choroba afektywna dwubiegunowa, dawniej znana jako psychoza maniakalno-depresyjna, to poważne zaburzenie nastroju, które charakteryzuje się występowaniem epizodów manii oraz depresji. Epizody manii to stany przeciwne do depresji, w których chory doświadcza nadmiernego wzrostu aktywności, poczucia wszechogarniającej radości i przekonania, że jest zdolny do wszystkiego.

Osoby cierpiące na chorobę afektywną dwubiegunową często nie postrzegają manii jako choroby, co może utrudniać ich akceptację i leczenie. Istnieje różnorodność postaci tego zaburzenia, obejmujących m.in. zaburzenie afektywne dwubiegunowe typu I, w którym występują co najmniej epizody manii bez epizodów depresyjnych lub z nimi, oraz zaburzenie afektywne dwubiegunowe typu II, charakteryzujące się co najmniej epizodami hipomanii i epizodami depresyjnymi. Inną postacią jest cyklotymia, która objawia się długotrwałymi, ale łagodnymi objawami depresji i hipomanii.

W diagnostyce manii i hipomanii ważne jest rozróżnienie między nasileniem objawów, obecnością objawów psychotycznych, czasem trwania epizodu (co najmniej 7 dni w manii i 4 dni w hipomanii), a także koniecznością hospitalizacji i stosowania leków przeciwpsychotycznych, które zazwyczaj nie są wymagane w przypadku hipomanii.

Osoby z chorobą afektywną dwubiegunową są bardziej podatne na nadużywanie substancji psychoaktywnych w porównaniu z populacją bez innych zaburzeń psychicznych. To zjawisko jest aż ośmiokrotnie częstsze w tej grupie pacjentów. Nadużywanie substancji psychoaktywnych wiąże się z gorszym rokowaniem, w tym krótszymi okresami remisji, dłuższym czasem leczenia oraz trudnościami w współpracy z terapeutami.

Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej jest skomplikowane i wymaga podejścia wieloaspektowego. Terapia farmakologiczna, zwykle obejmująca stabilizatory nastroju, antydepresanty i inne leki, może pomóc w kontrolowaniu epizodów manii i depresji. Terapia psychologiczna, w tym terapia poznawczo-behawioralna, może pomóc pacjentom w radzeniu sobie z emocjonalnymi wyzwaniami i rozwijaniu zdrowszych strategii radzenia sobie.

Wspieranie osób z chorobą afektywną dwubiegunową w życiu codziennym jest niezwykle ważne, a wyrozumiałość, empatia i wsparcie ze strony rodziny, przyjaciół i terapeutów mogą pomóc w poprawie jakości życia tych osób. Rozumienie specyfiki tego zaburzenia i podejście do terapii z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb pacjenta są kluczowe w osiąganiu lepszych wyników i wspieraniu osób z chorobą afektywną dwubiegunową w osiągnięciu stabilności emocjonalnej i satysfakcjonującego życia.

Opis pacjentki z CHAD

Zofia, 38-letnia kobieta, pracująca jako nauczycielka języka polskiego w szkole średniej, od lat zmaga się z chorobą afektywną dwubiegunową (CHAD). Zaburzenie to wpływa znacząco na jej życie prywatne i zawodowe, co stanowi duże wyzwanie dla niej i jej otoczenia.

W życiu prywatnym Zofii epizody depresji prowadzą do trudnych przeżyć, kiedy odczuwa głęboki smutek, utratę zainteresowania życiem i brak energii. W tych okresach staje się bardzo wycofana, unika kontaktu z przyjaciółmi i rodziną, a codzienne obowiązki stają się dla niej przytłaczające. Często czuje się samotna i niezrozumiana, co potęguje jej cierpienie.

Z kolei okresy manii sprawiają, że Zofia jest nadmiernie ekspansywna, przejawia niekontrolowaną euforię, a jej myśli są wielowątkowe. To właśnie w czasie tych epizodów podejmuje ryzykowne decyzje, zarówno w sferze finansowej, jak i osobistej. Niekontrolowany wydawanie pieniędzy, nagłe zmiany w planach życiowych czy impulsywne związki miłosne stawiają ją w trudnej sytuacji, co wpływa na pogorszenie jej samopoczucia i samooceny.

W życiu zawodowym Zofia również zmaga się z wyzwaniami związanymi z CHAD. W okresach depresji trudno jej znaleźć motywację do pracy, a nauczanie młodzieży staje się trudnym zadaniem. Brak energii i koncentracji wpływa negatywnie na jakość jej pracy, co prowadzi do negatywnych ocen ze strony przełożonych. Z kolei podczas epizodów manii, jej ekspansywność i nadmierna aktywność mogą sprawiać, że staje się zbyt wymagająca dla uczniów oraz współpracowników, co może generować konflikty.

Po kolejnym konflikcie z dyrektorem szkoły i burzliwym zakończeniu bliskiej relacji Zofia podjęła psychoterapię oraz skontaktowała się z psychiatrą. Regularne spotkania z psychiatrą pozwoliły na dobranie odpowiednich leków stabilizujących nastrój, co pomaga w kontrolowaniu epizodów manii i depresji. Dodatkowo, terapia psychodynamiczna pozwoliła Zofii na modelowanie zdrowych strategii radzenia sobie z trudnymi emocjami i stanami wewnętrznymi.

Mimo wyzwań, jakie niesie ze sobą CHAD, Zofia stopniowo odzyskuje kontrolę nad swoim życiem. Wsparcie ze strony bliskich i zrozumienie ze strony szkoły okazują się kluczowe w jej procesie zdrowienia. Dzięki terapii Zofia stara się unikać ekstremalnych zachowań i podejmuje działania, które pomagają jej utrzymać stabilność emocjonalną. W życiu prywatnym stara się angażować w aktywności, które dają jej radość i satysfakcję, a w pracy koncentruje się na budowaniu pozytywnych relacji z uczniami i kolegami z pracy.

Zobacz także: psychoterapia

1. Słuchaj

Słuchaj uważnie opowieści o poprzednich związkach, przyglądaj się relacjom rodzinnym i poznaj uczucia w ramach tych relacji.

2. Odczuwaj

Wyrażaj uczucia nie tylko w związku, ale także wobec życia i innych relacji. Jeśli druga osoba potrafi mówić o swoich uczuciach i okazać je, dysponujecie materiałem potrzebnym do stworzenia dobrego związku.

Więcej o tym, po co są emocje.

3. Daj sobie czas

Poznanie kogoś wymaga czasu. Nie zakładaj, że relacja przybierze pożądany kierunek tylko dlatego, że dobrze zapowiada się i Ty tego chcesz. Pozwól na rozwój związku i umacnianie w tempie, które jest dla niego swoiste.

4. Odwołuj się do swojego zdrowego rozsądku

Kiedy zabrzmi dzwonek alarmowy – zatrzymaj się i posłuchaj, aby ustalić dlaczego włączył się. Po negatywnym związku pozytywna relacja może początkowo wydawać się „dziwaczna”, lepiej więc nie rozpoczynaj jej zbyt szybko. Zawsze – użyj swojego rozsądku i rozważ sytuację starając się wyłączyć filtr poprzednich złych doświadczeń.

5. Słuchaj przyjaciół

Jeśli Twoi przyjaciele popierają Twój związek lub starają się zwrócić uwagę, że nie wygląda on najlepiej – nie lekceważ ich. Wsłuchaj się w te opinie, niech stanowią element całej układanki pozwalającej podjąć decyzję.

6. Bądź wierny swojemu „Ja”

Jeśli czujesz się dobrze w związku – z dużym prawdopodobieństwem jest on dobry. Jeśli masz wrażenie hamowania, zamykania się, niepełnej komunikacji – zastanów się, czy ten związek jest dla Ciebie odpowiednim.

Więcej o tym, jak komunikować się w relacji z samym sobą.

Sygnały zagrożenia i znaki ostrzegawcze

1. To Ty jesteś problemem

Nieustannie słyszysz, że gdybyś był/a lepszy/a, bogatszy/a, ładniejszy/a, szczuplejszy/a, problem przestałby istnieć. Taki związek nie buduje i nie będzie w nim miejsca na rozwój Ciebie w relacji.

2. Zachowania kontrolujące lub skrajna zazdrość

Jeśli Twój partner pragnie panować nad każdą chwilą Twojego życia albo jest skrajnie zazdrosny/a o wszystkich i wszystko, czemu poświęcasz czas lub uwagę – zachowaj ostrożność!

Więcej o tym, czym jest chorobliwa zazdrość.

3. Brak granic lub lekceważenie granic

Człowiek, który nie ma granic wierzy, że ma prawo robić z Tobą wszystko na co ma ochotę, ponieważ jesteś tylko jego nieodróżnialną częścią.

4. Przemoc

Nie toleruj żadnej formy przemocy – nie można jej wytłumaczyć, usprawiedliwić, uzasadnić czy wyjaśnić. Jeśli pojawiła się przemoc – odejdź, to nie jest związek.

5. Oszustwo i przestępczość

Nie przyzwalaj i nie uczestnicz – podejrzenia mogą paść na Ciebie. Przede wszystkim – chroń siebie.

6. Uzależnienia

Osoba uzależniona związana jest z substancją uzależniającą, nie z Tobą. Jasne postawienie sprawy: życie bez substancji uzależniającej lub zakończenie związku – chroni Ciebie.

7. Oszustwa/romanse i/lub destrukcyjne praktyki seksualne

Jeśli mówisz partnerowi/partnerce, że Jego/Jej zachowania i praktyki sprawiają Ci przykrość, a on mimo wszystko nie rezygnuje z nich – nie akceptuj tego zachowania, nie buduje ono związku.

8. Lęk przed zaangażowaniem

Brak zobowiązań oraz wahanie między bliskością i oddaleniem mimo trwania związku od dłuższego czasu jest ostrzeżeniem, że być może pełne zaangażowanie nigdy nie będzie miało miejsca.

Więcej o lęku przed bliskością.

9. Upokorzenia, zniewagi, docinki

Jeśli Twój partner/Twoja partnerka obraża Cię publicznie albo bezlitośnie obraża i upokarza – przeciwstaw się, a potem zastanów, czy trwać w tym związku.

10. Myślenie czarno-białe

Brak szarości jest równoznaczny z brakiem przestrzeni na błędy. To droga do idealizacji, ale równie szybkiej dewaluacji, może przekładać się na niestabilność emocjonalną Twojego partnera/Twojej partnerki.

11. Tak, ale…

Więcej usprawiedliwień niż wyjaśnień może świadczyć o braku odpowiedzialności za własne życie. Ktoś, kto ma potrzebę obwiniania za wszystko innych – nie jest dobrym i stabilnym kandydatem na życiowego partnera.

12. Podwójne węzły

Czyli sytuacje, w których każde rozwiązanie jest złe. Jeśli sprawcą podwójnych węzłów jest nieustannie Twój partner/Twoja partnerka – celem może być chaos i kontrola.

13. Kłamstwa

Rutynowe kłamstwa, zwłaszcza, gdy są dla Ciebie źródłem trudności świadczą o braku relacji wypełnionej zaangażowaniem. Nie toleruj tego – zakończenie takiego związku będzie dla Ciebie mniej traumatycznym niż trwanie w nim.

Collins BC. Emocjonalna niedostępność. GWP 2001

Gdzie szukać ratunku?

Maja Friedrich: Moje dwie głowy https://mojedwieglowy.pl/

Przemoc – pytania i odpowiedzi: https://mojedwieglowy.pl/przemoc/pytania-i-odpowiedzi/

Przemoc emocjonalna

Twój partner/Twoja partnerka:

1. Ciągle upokarza Cię przed innymi ludźmi
2. Krytykuje Twoje działania w taki sposób, że czujesz, że nigdy nie robisz niczego „dobrze”
3. Żartuje z Ciebie w sposób poniżający i dla Ciebie raniący
4. Chce mieć kontrolę nad wszystkim, także nad Twoimi działaniami, decyzjami
5. Stale przypomina Ci o twoich słabościach i niepowodzeniach
6. Nie szanuje Twoich uczuć i często powtarza, że mylisz się i jesteś zbyt wrażliwy/a
7. Okazuje Ci swoją dezaprobatę i lekceważenie
8. Jako formę kary stosuje wstrzymanie okazywania uczuć i bliskości fizycznej
9. Umniejsza Twoje osiągnięcia, kpi z Twoich marzeń
10. Wbrew Twojej woli dzieli się z innymi waszymi prywatnymi sprawami i sekretami
11. Uważa, że nie masz pojęcia co jest dla Ciebie najlepsze
12. Wini Cię za swoje problemy, swój zły nastrój
13. Nie potrafi śmiać się z siebie i staje się bardzo wrażliwa/y, gdy inni śmieją się i żartują z niej/niego
14. Sprawia, że czujesz się winna/y, gdy chcesz spotkać się ze swoimi przyjaciółmi sam na sam
15. Sprawia, że czujesz się niewystarczająco dobra/y dla niego/niej i że powinnaś/powinieneś być wdzięczna/y za tę relację
16. Podkreśla, że to on/ona ma zawsze mieć rację, a Ty się mylisz
17. Manipuluje stwarzając zagrożenia i od razu wskazuje Ci najlepsze rozwiązania
18. Kontroluje Twoje wydatki
19. Ciągle dzwoni lub wysyła wiadomości, aby sprawdzić, gdzie i z kim jesteś
20. Oskarża Cię o rzeczy, których nie zrobiłaś/eś i sprawia, że stale musisz udowodniać swoją miłość

Kiedy pojawia się odczucie, że nie możemy być w relacji z daną osobą autentyczni i odczuwamy strach przed popełnieniem jakiegoś błędu, warto zastanowić się skąd biorą się te symptomy. Ludzie, którzy dopuszczają się przemocy emocjonalnej, starają się tak zmanipulować swoimi ofiarami, by mocniej związać je ze sobą uczuciem wdzięczności. To on/ona jest lepszy/a, Ty masz szczęście, że zdecydował/a się z Tobą być.

Źródło: https://www.powerofpositivity.com/20-warning-signs-of-an-emotionally-abusive-relationship/